سید امیرعلی انوار - استادیار، گروه بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
بهاره نوروزی - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم و فناوری های عملگرا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

فیکوبیلی پروتئین ها، رنگدانه های جانبی فتوسنتزی با ساختمان تتراپیرولی مستخرج از سویه های باکتری ها هستند که در داخل ساختمانی به نام فیکوبیلی زوم روی غشاهایی تلاکوئیدی سازمان یافته اند. فیکوبیلی پروتئین ها، به طور گسترده ای در ساخت پروب های فلورسنت و تجزیه وتحلیل بالینی و ایمونولوژیکی تجاری سازی شده اند، علاوه برآن قابلیت رنگ کنندگی آنها همراه با خواص آنتی اکسیدانی و دارویی به اثبات رسیده است. فیکواریترین ها، فیکوسیانین ها و آلوفیکوسیانین ها از انواع اصلی فیکوبیلی پروتئین ها هستند که به عنوان مکمل های غذایی فراسودمند امروزه کاربرد وسیعی دارند، بااین حال تاکنون در ایران به ارزش واقعی این رنگدانه طبیعی با خواص زیست فعال پی برده نشده است. امروزه استفاده از رنگ کننده ها و آنتی اکسیدان های مصنوعی در محصولات غذایی، منجربه افزایش بیماری سرطان در بسیاری از انسان ها شده است. ازاین رو، آگاهی از حضور رنگدانه های طبیعی خوراکی با منشا طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است. ازطرف دیگر، ازآنجایی که تاکنون مقاله مروری درمورد استخراج، جداسازی و خالص سازی و همچنین ارزیابی فعالیت زیستی رنگدانه فیکواریترین و فیکوسیانین در ایران به چاپ نرسیده است، لذا این چنین مقاله های مروری می توانند زمینه ساز معرفی رنگدانه های طبیعی خوراکی از سیانوباکتری ها با قابلیت استفاده در صنایع غذایی تلقی گردد. بنابراین هدف از این مقاله مروری؛ معرفی ساختار، عملکرد، بیوسنتز و روش های مختلف استخراج فیکوبیلی پروتئین ها در ابعاد صنعتی به همراه کاربردهای مختلف فیکوسیانین ها در صنایع غذایی و دارویی است.

رنگدانه های طبیعی, سیانوباکتری ها, صنایع غذایی و دارویی, فیکوبیلی پروتئین ها, فیکوسیانین