خدیجه آقائی - Assistant Professor, Department of Foreign Languages, Faculty of Humanistic and Physical Education, Gonbad Kavous University
عارف دانیالی - Assistant Professor,Islamic Philosophy Department, Faculty of Humanistic and Physical Education, Gonbad Kavous University
مجتبی رجبی - Assistant Professor, Department of Foreign Languages, Faculty of Humanistic and Physical Education, Gonbad Kavous University

هدف پژوهش حاضر، تحلیل گفتمان انتقادی کتاب­های آموزش زبان انگلیسی مربوط به دانش­آموزان با نیازهای ویژه است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که تا چه حد در تصاویر و تمرین­سازی­ها و مکالمات این کتاب­ها، از قرائنی استفاده می­شود که مصداق عینی در زندگی هر روزه مخاطبان با نیازهای ویژه دارد. پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتاب­های انگلیسی دوره اول متوسطه پیش­حرفه­ای (پایه­های هفت، هشت و نه) در چارچوب رویکرد لاکلاو و موفه پرداخته است. یافته­ها نشان داد که در گفتمان مسلط این کتاب­ها، هیچ نشانی از بازنمایی بدن­ها و سبک­های زندگی این افراد دیده نمی­شود یا به شکل مثالی و آرمانی و یا به شکل گزینشی و نمایشی از آن­ها روایت شده است (مساوات­طلبی نمایشی). مضامین و تصاویر این کتاب­ها نتوانسته­ از دوقطبی­سازی­های گفتمان هژمونیک جامعه (امر عادی امر غیرعادی) فراتر رود و روابط قدرت جامعه عادی را بازتولید کرده­اند. امر عادی یک مقوله گفتمانی است نه طبیعی. بازنمایی­های گفتمانی و روابط قدرت حاکم بر الگوهای درسی این کتب به واقعیت و سبک­های زندگی افراد با نیازهای ویژه شکل می­دهند. لذا، غیبت تصاویر و چالش­های افراد با نیازهای ویژه در این کتب به­مثابه غیبت­های آن­ها از قلمروی عمومی و حذف سبک­های زندگی متکثر ادراک می­شود. یافته­های مقاله حاضر می­تواند در بازنگری تالیف این کتب درسی مطابق با سند برنامه درسی ملی و کمک به توانمندسازی و جامعه­پذیری مخاطبان این کتب راهگشا باشد.  

Keywords: Learners with special needs, English language textbooks, Ideal bodies, Tokenism, Critical discourse analysis, واژه های کلیدی: دانش آموزان با نیازهای ویژه, کتب درسی زبان انگلیسی, بدن های مثالی, مساوات طلبی نمایشی, تحلیل گفتمان انتقادی.