فرزاد قائمی - Assistant Professor of Persian Language and Literature Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

فریدون، اسطوره ای هندوایرانی است که در اوستا و ریگ ودای هندوان، داستان او با اختلافات جزئی آمده و معنای نامش «سومین» است. دویست سال است که پژوهشگران پی­گیر دلیل این نام­گذاری بوده اند و هنوز پاسخ را نیافته اند. در نام­گذاری اساطیر، «نام» خلاصه نخستین خویشکاری یک اسطوره است. زبان شناسی تاریخی می تواند اولین خویشکاری اسطوره را در خلا مستندات مکتوب، از نام آن اسطوره استخراج کند. در این جستار، با روش تطبیق ریشه شناسی درزمانی با خویشکاری اسطوره کوشیده شده است، معمای نام «فریدون» افشا شود. در وداها معنای نام دو برادر بزرگ­تر او اولین و دومین است. این جستار ثابت می کند دلیل این نام­گذاری در کهن ترین زمان این بوده که او سومین و بهترین تهیه کننده هوم (سومه ودایی) یا فرزند این تهیه کننده بوده است. همچنین، ریشه شناسی درزمانی ثابت کرده، او فرزند خدای آ ب ها و وارث کر و فر پدر بوده است. در اساطیر ایرانی، گسستگی شخصیت ها مسئله را پیچیده تر کرده است. این خویشکاری در زمان های جدیدتر، به­دلیل تصعید و تقدس «سه» در همه ادیان به کهن الگوی برتری پسر سوم و اسطوره «سه برادر» تبدیل شده است.    

Keywords: Ferīdōn, θraētaona, Trita, Diachronic Etymology, Function, Myth., واژه های کلیدی: فریدون, ثرئتئونه, تریته, ریشه شناسی درزمانی, خویشکاری, اسطوره.