محسن رودمعجنی - PhD Candidate in Persian Language and Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
احسان قبول - Assistant Professor of Persian Language and Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran.

مهارت صحبت ­کردن بخش بسیار مهمی از توانایی زبانی افراد را دربر می­گیرد. بهره­مندی از این مهارت در محیط دانشگاه نیز اهمیت بسزایی دارد؛ اما سنجش صحبت ­کردن کار چندان ساده­ای نیست و با مشکلاتی مانند دشواری در نمره­دهی روبه­رو است. در این پژوهش تلاش شده است تا میزان اعتبار معیار نمره­دهی مهارت صحبت کردن در آزمون جامع زبان فارسی مرکز بین­المللی دانشگاه فردوسی مشهد مطالعه شود. به همین منظور، نتایج به­دست ­آمده از یکی از آزمون­های برگزار­شده در این مرکز به­وسیله مدل­های آماری راش و تحلیل عاملی بررسی شد. نتایج نشان داد که پایایی آزمون­گیرنده ۹۷ درصد است. این عدد بیانگر درک نسبتا یکسان آزمون­گیرندگان از معیار نمره­دهی است. همچنین، در این آزمون، آزمون­گیرندگان توانسته­اند به­شکل مناسبی مقیاس نمره­دهی را برای آزمون­دهندگان با توانایی­های مختلف به­کار گیرند؛ زیرا آستانه­های به­دست­آمده بر اساس مدل راش، سیر صعودی منظمی داشته­اند. نقشه آزمون­دهنده - پرسش نیز نشان می­دهد که معیار نمره­دهی توانایی تمییز زبان­آموزان ضعیف، متوسط و قوی از یکدیگر را داشته است. با این حال، در بالای طیف توانمندی آزمون­دهندگان، هشت آزمون­دهنده قرار گرفته است که هیچ نمره­ای متناسب با سطح توانمندی­شان دیده نمی­شود؛ یعنی معیار نمره­دهی در تمییز آن­ها کارآمد نبوده است. از سوی دیگر، بار عاملی به­دست آمده برای سه سازه شیوه بیان، کیفیت زبان و بسط موضوع به­ترتیب ۷۶، ۷۸ و ۷۴ درصد بوده است. این امر نشان می­دهد تقسیم توانایی صحبت کردن به سه عامل یاد­شده متناسب و دقیق است و هر کدام از این سازه­ها توانمندی متفاوتی را سنجش می­کنند. از این میان کیفیت زبان بیشترین و سازه بسط موضوع، کم­ترین میزان بار عاملی را داشته­اند.

Language assessment, Speaking skill, Scoring rubric, Rasch, Factor analysis, Ferdowsi Persian proficiency test, Validity., واژه های کلیدی: اعتبارسنجی, مهارت صحبت کردن, معیار نمره دهی, راش, تحلیل عاملی, آزمون جامع زبان فارسی فردوسی.