رضا سامه - پژوهشگر معماری- دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

انتخاب هر طرح تحقیق، تابع مفروضات شخصی پژوهشگر از ماهیت واقعیات و چگونگی درکآنهاست. (گروت، 1386 ، ص 21 ) این مفروضات در قالب یک نظام معرفتی، نوع خاصی از شناخت و روش پژوهش در تحصیل آن را ایجاب می کنند. بر این اساس کیفیت پژوهش و نتایج آن را نیز باید برمبنای معیارهای موجود در آن نظام معرفتی مفروض ارزیابی کرد. از سویی پژوهش در موضوعاتی علیرغم وجود ابهامات فراوان در چیستی و ماهیت آن، امروزه بخش « معماری اسلامی » خطیر چون وسیعی از توجهات را در مطالعات حوزه معماری به خود اختصاص داده است که اغلب با ارجاع موضوع به نظامی مفروض از اصول، احکام و معیارهای تحت عنوان سنت، فطرت و ارزش های دینی و فرهنگی به انجام رسیده اند. این مقاله بر آن است تا با طرح نسبت های ممکن میان جهان بینی پژوهشگران در این حوزه و نظام معرفتی مبتنی بر آن در موضوع پژوهش های پیرامون ارتباط معماری و اسلام و ارجاع آن به زمینه های اعتقادی، گام مؤثری در تبیین تأثیر نوع نظام معرفتی بر نتایج پژوهش بردارد و در صورت امکان، معیارهایی را جهت ارزیابی و انتخاب نظام معرفتی مناسب و در خور موضوع معرفی نماید

اسلام، معماری، معماری اسلامی، نظام معرفتی، ایدئولوژی، دستگاه فکری، پارادایم، باور دینی