نقش عناصر تجاری شهری موثر در سازماندهی شهر اسلامی

فضاهای معماری و شهری پدیده هایی کالبدی هستند که بازتاب بسیار ی از خصوصیات فرهنگ ی،اجتماعی و تمدنی یک جامعه بشمار می روند. بنابراین می توان آنها را تجسم کالبدی بخش ی از تاریخ وفرهنگی جامعه فرض نمود. پیشینه تاریخی و فرهنگی و اهمیت سیاسی و اقتصادی و ارتباطی یک شهراست که سبب شکل گیری و پیدایش گونه ها ی مختلف ی از فضاها ی مهم معمار ی و عناصر شهر یمی گردد. در زمینه اعتلای معماری اسلامی، کشور ایران بیش از هرکشور اسلام ی دیگر نقش عمدهوسازنده ای را در برداشته و در زمان اقتدارحکومت ها ی اسلام ی بدلیل وسعت زیادش که فراتر ازمرزهای کنونی کشور بوده، نقش کلیدی را ایفاء کرده است . لذا از جهات مختلف ایران را می توان بهعنوان کلید معماری اسلامی ( بخصوص در قرون میانی ) بحساب آورد.با توجه به اهمیت معماری و شهرسازی اسلامی در کشور ایران لازم است عناصر مهم تشکیلدهنده شهرهای اسلامی ایران را ذکر کرده و از میان آنها عنصر بازار را که یکی از فضاهای مهم عناصرشهری محسوب می شود، مورد تحقیق و بررسی قرار داد.حصار دروازه ارگ راه ها حاشیه » عناصر مهم شهرهای اسلامی در ایران عبارت بودند ازشهر شاهراه ها مسجد سازمانهای اداری مدرسه بازار کاروانسرا و محله های مسکونی بازار یکی از مهم ترین فضاهای تاثیرگذار بر ساختار شهری و کالبدی و عنصر اصلی تشکیل دهندهاستخوان بندی شهر در شهرهای تاریخی و فرهنگی محسوب می شود . موقعیت کشور ما در منطقهخاورمیانه به دلایل سوق الجیشی، محل تلاقی دو پهنه شرق و غرب بوده و همچنین تبادل کالاها یتولیدی در این دو پهنه شرایط مساعدی را جهت تردد بازرگانان و تجار فراهم نموده تا در یک دورهزمانی حدودا دو هزار ساله همواره تبادل کالا میان این دو منطقه از طریق کشور ما صورت گیرد .بنابراین بازارهای ایرانی علاوه بر نقش اقتصادی، واجد اهمیت تبادلات فرهنگی مابین ملل شرق و غربنیز بوده است. در این مقاله برای نمونه موردی به نحوه شکل گیری بازار شهر تبریز پرداخته و با مقایسهبازار تبریز با بازارهای حاشیه جاده ابریشم در قلمرو امپراطور ی عثمان ی تاثیرات برگرفته در روندشکل گیری بازار شهر اسلامی مشخص و تعیین گردیده است. .

Keywords:

عناصر تجاری شهری , سازماندهی شهر اسلامی , بازار , تبادلات فرهنگی , جاده ابریشم