مهدی قائمی اصل - استادیار گروه اقتصاد و بانکداری اسلامی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
محمد نصر اصفهانی - مربی گروه اقتصاد و بانکداری اسلامی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
سیروس چرخ - کارشناسی ارشد بانکداری اسلامی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

زمینه و هدف: مسوولیت­پذیری زیست­محیطی به عنوان یک جنبه مهم از مسوولیت اجتماعی، شرط لازم برای بقا و موفقیت بانک است و بانک­ها تلاش می­کنند در فعالیت­های سرمایه­گذاری نمایند که موجب بهبود شرایط کل جامعه و حفظ محیط­زیست گردد. بر این اساس هدف از این پژوهش، ارزیابی تامین مسوولیت اجتماعی زیست­محیطی بانک­محور در راستای کاهش انتشار آلاینده در دو سطح تولیدات صنعتی و اقتصاد کلان است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر هم­زمان، بلندمدت و پویای تسهیلات اعطایی سیستم بانکی به بخش غیردولتی بر میزان انتشار آلاینده­های زیست­محیطی در دو سطح تولیدات صنعتی (بخش صنعت) و مجموع فعالیت­های اقتصادی (اقتصاد کلان)، از روش خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)، انحراف استاندارد بوت­استرپ (BSE) و تجزیه بلانچارد-کوآ (BQ) استفاده شده است. یافته­ها: نتایج برآورد ماتریس اثرات هم­زمان و بلندمدت در الگوی SVAR مربوط به اقتصاد کلان نشان می­دهد که یک تکانه مالی (به اندازه یک انحراف معیار) ناشی از ارابه تسهیلات حمایتی بانکی به مجموعه تولیدات اقتصادی و از ناحیه جزء اخلال DLTLOA، در دوره اول منجر به افزایش ۰۳۸۷/۰ درصدی در سطح انتشار آلاینده زیست­محیطی می­شود ولی در بلندمدت تاثیر معنی­داری بر سطح انتشار آلاینده ندارد. همچنین نتایج مربوط به بخش صنعت نشان می­دهد که یک تکانه مالی، در دوره اول منجر به افزایش ۰۳۹۷ /۰ درصدی در سطح انتشار آلاینده زیست­محیطی می­شود و در بلندمدت تاثیر افزایشی ۰۶۹۵/۰ درصدی بر سطح انتشار آلاینده زیست­محیطی دارد. برآورد اثرات پویای تکانه­ها نیز نشان می­دهد که در دو سطح بخش صنعت و اقتصاد کلان، تمام تکانه­ها منجر به افزایش سطح آلاینده زیست­محیطی می­شوند. بحث و نتیجه­گیری: بخش بانکی با تسهیلات حمایتی از بخش­های اقتصادی به ویژه بخش صنعت، نتوانسته است در خصوص مسوولیت اجتماعی خطیر خود در حیطه جهت­دهی تولیدات به سمت تکنولوژی­ و روش­های تولید پاک، به درستی نقش ایفا کند در عمل حامی مالی تولیدات و صنایع آلاینده فاقد صلاحیت زیست­محیطی شده است. به نظر می­رسد همان گونه که ساختار حمایتی ناصحیح سیستم بانکی از صنایع و تولیدات آلاینده، افزایش انتشار آلاینده زیست­محیطی را به دنبال داشته باشد، اصلاح این ساختار حمایتی و تسهیلاتی بانکی، می­تواند به بهبود زیست­محیطی منجر شود.  

مسوولیت اجتماعی زیست محیطی, نظام بانک داری بدون ربا, تجزیه بلانچارد-کوآ (BQ)