سید مصطفی خضری - دانشیار دانشکده منابع و محیط زیست، دانشگاه آزاد و اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران (مسوول مکاتبات).
فریما روشن آبکنار - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی محیط زیست گرایش منابع آب دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد و اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

زمینه و هدف: به منظور دستیابی به آب شرب با کیفیت بالا، استفاده از فن آوری ها و دانش روز دنیا از جمله استفاده از فیلترهای دو لایه ای در تصفیه خانه های آب امری ضروری است. امروزه استفاده از مواد بازیافتی در دنیا رایج گردیده و از آنها در صنایع مختلف استفاده می شود، که همچنین می توان به استفاده از این مواد در فرایند فیلتراسیون اشاره کرد. تحقیقات قبلی انجام شده در خصوص استفاده و جایگزینی از مواد دوریز در بسترهای چند لایه شامل استفاده از خرده شیشه و پوسته روغنی سوخته خرما می باشد. در این بررسی به منظور حفظ و پاکیزگی محیط زیست و با هدف پیدا کردن ترکیبات جدیدی برای فیلترهای چند لایه و مقایسه آنها با فیلترهای متداول چند لایه از مصالح ساختمانی دور ریخته شده نظیر خرده سنگهای گرانیت و بازالت استفاده شده است. روش بررسی: این مطالعه نتایج حاصل از یک تحقیق تجربی در مقیاس پایلوت می باشد و کلیه آزمایشات براساس روش استاندارد AWWA B۱۰۰ انجام شد و پارامترهای مختلفی، از جمله کدورت، زمان کارکرد و ارتفاع در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: بستر دو لایه (ماسه/آنتراسیت) به عنوان مبنای مقایسه و بسترهای دو لایه (گرانیت/آنتراسیت) و (بازالت/آنتراسیت) نسبت به آن مقایسه گردید. متوسط راندمان حذف کدورت به ترتیب برای بسترهای دو لایه (ماسه /آنتراسیت) ۴/۱۹%، (گرانیت/آنتراسیت) ۱/۲۹%، (بازالت/آنتراسیت) ۹/۲۹% و در بین ارتفاعات مورد آزمایش cm ۵۸ و ۵۵، ۰۷ بهترین ارتفاع برای بسترهای دو لایه مجموع ارتفاع cm۵۸ می باشد. و بیشترین زمان کارکرد در بین این سه بستر دو لایه متعلق به بستر دو لایه (گرانیت/ آنتراسیت) و برابر با ۶۳ ساعت است. بحث و نتیجه گیری: بسترهای دولایه (بازالت/آنتراسیت) شباهت بسیاری به بسترهای دولایه (ماسه/آنتراسیت) از لحاظ زمان کارکرد، ارتفاع و راندمان حذف کدورت دارند، همچنین می توان به شباهتی که بازالت به ماسه در خصوص آزمایشهای سختی و حلالیت در اسید دارد اشاره کرد. بنابراین می توان از مصالح دور ریز ساختمانی گرانیت و بازالت بدلیل کارایی بالایشان در حذف کدورت و زمان کارکرد طولانی در بسترهای دو لایه استفاده کرد و حتی آنها را جایگزین مواد متداول مانند ماسه در بسترها نمود.

بستر دو لایه, مقایسه کارایی بسترها, آنتراسیت, گرانیت, بازالت