شناخت استانداردهای برنامه ریزی فضاهای سبز و مکانیابی آن ها در راستای دستیابی به بازدهی اکولوژیکی شهرها (مورد مطالعه: شهر تبریز)

زمینه و هدف: پیش از هر نوع برنامه­ریزی برای توسعه فضاهای سبز شهری، باید معیارها و استانداردهای توسعه فضای سبز مشخص شود. از اصول بسیار مهم دانش شهرسازی، پرداختن به کاربری­ها از لحاظ استانداردها و سرانه و مکانیابی آن­هاست. آلودگی های هوا، صوتی و بصری ارمغان زندگی شهرنشینی است که امروزه جوامع بشری با آن دست به گریبانند. به همین جهت پرداختن به کاربری فضای سبز بعنوان تلطیف کننده هوا و سامان دهنده فضا، در راستای دستیابی به بازدهی اکولوژیکی  شهرها ضروری به نظر می­رسد. هدف از مقاله حاضر، شناخت معیارهای برنامه­ریزی فضای سبز و مکانیابی مطلوب آن­هاست که دستاورد آن ارائه راهکارهایی به منظور عملیاتی نمودن [i]اصول کلی توسعه فضای سبز است به طوری­که قابل تعمیم به موارد مشابه باشد. روش بررسی: الگوی تحقیق حاضر بنیادی- کاربردی و روش بررسی و تبیین موضوع،  توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اسنادی(مراجعه به کتابخانه­ها و منابع اسنادی موجود، مراکز علمی- تحقیقاتی و دستگاه­های اجرایی مرتبط) بهره گرفته شده است. تحلیل داده­ها عمدتا مبتنی بر روش تحلیل کیفی و نیز بهره­گیری از نرم افزار ARC/GIS بوده است. یافته­ها: یافته­های این پژوهش بیانگر آن است که هیچ­کدام از سرانه های موجود در شهر تبریز از دیدگاه شهرسازی و از دیدگاه زیست­محیطی، با استانداردها، هماهنگی ندارند. از دیدگاه شهرسازی، در طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر(جامع)، سرانه­ای در حدود ۱۵ مترمربع برای هر نفر پیشنهاد شده که این سرانه در وضع موجود برای شهر تبریز برابر با ۶۹/۱ می­باشد. از دیدگاه زیست­محیطی نیز در طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر، بین ۱۵- ۵۰ مترمربع برای هر نفر بوده و سرانه شهر در وضع موجود برابر با ۶۹/۱۱ مترمربع محاسبه شده است. بحث و نتیجه­گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که در شهر تبریز معیارها و اصول توسعه و برنامه­ریزی فضای سبز و معیارهای مکانیابی آن­ها از جمله؛ سرانه­ها در سایر محلات، معیارهای محیطی و اکولوژیک و معیارهای مکانی از قبیل مرکزیت، سلسله مراتب و دسترسی، رعایت نشده است. بنابراین وضعیت کاربری فضای سبز وضع موجود شهر تبریز با پیشنهادات طرح جامع و تفصیلی و با استانداردهای ملی و بین­المللی مطابقت ندارد و همچنین عدم توزیع بهینه آن در سطح شهر کاملا مشهود است.در این میان محاسبه سطح مناسب فضای سبز و پراکنش متعادل آن در شهر، کلید موضوع است تا بدین طریق فرایند دستیابی به بازدهی اکولوژیکی شهر میسر گردد.  

Keywords:

استانداردها , برنامه ریزی فضای سبز , بازدهی اکولوژیک , شهرها , شهر تبریز