بررسی وضعیت خشک سالی در استان خراسانجنوبی توسط شاخص درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استانداردسازی (Z)

زمینه و هدف: خشک سالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیدههای طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق میافتد که به­صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل میسازد. لذا در مطالعات خشک سالی گام اساسی، انتخاب شاخصی مناسب برای هر منطقه است که بتوان بر اساس آن میزان شدت، تداوم و بزرگی خشک سالی را در یک منطقه ارزیابی کرد. هدف اصلی این تحقیق انتخاب شاخص مناسب برای پایش خشک سالی منطقه، طبقه بندی و تعیین درجات شدت خشک سالی و ترسالی و شناسایی نواحی مستعد خشک سالی استان خراسان جنوبی جهت برنامهریزی و مدیریت بهتر در زمینه خشک سالی میباشد. روش بررسی: در این تحقیق وضعیت خشک سالی استان خراسانجنوبی، با استفاده از شاخص خشک سالی هواشناسی درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استاندارد سازی (Z) مورد ارزیابی قرار میگیرد. از آنجائیکه اکثر ایستگاه ها دارای آمار طولانی مدت (۳۰ سال) نیستند، بدین منظور از دادههای بارندگی ایستگاههای موجود با دوره آماری ۲۴ سال (۲۰۱۴-۱۹۹۰) استفاده شد و مقادیر شدت خشک سالی با استفاده از شاخصهای موردنظر برای هر ایستگاه با استفاده از نرم افزار Matlab محاسبه گردید سپس بر اساس جداول مربوط به هر شاخص درجات شدت خشک سالی و ترسالی مشخص گردید. یافته ها: نتایج شاخص PNPI نشان داد که در ایستگاههای مورد مطالعه، ایستگاههای خور بیرجند با ۵ ماه، ایستگاه های بشرویه، قاین و فردوس با ۴ ماه و ایستگاههای بیرجند و نهبندان با ۳ ماه دارای دوره بسیار مرطوب بودهاند. خشک سالی اکثر ایستگاه ها در محدوده خشکی متوسط تا رطوبت متوسط بوده است. بیشترین مقدار Z (ترسالی۸۴/۱) مربوط به ایستگاه نهبندان در ماه مارس و اکثر ایستگاه ها در ماه ها ژوئن، جولای، آگوست، سپتامبر و اکتبر دارای خشکی متوسط هستند. بحث و نتیجه گیری: خشک سالی اکثر ایستگاهها با این دو روش در محدوده خشکی متوسط تا مرطوب متوسط بوده است. نتایج حاصل از ارزیابی فرضیه وقوع خشک سالی بسیار شدید است که در سال وقوع کمینه بارندگی اتفاق افتاده است و در این مطالعه شاخص PNPI شاخص مناسبتری برای منطقه ارزیابی می شود.

Keywords:

شدت خشک سالی , خراسان جنوبی , شاخص درصد بارش نرمال , شاخص استانداردسازی