الهام فروتن - استادیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، قم (مسوول مکاتبات)
مرضیه علی خواه اصل - استادیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران

زمینه و هدف: بررسی تغییرات زیست محیطی برای حفظ و استفاده بهینه منابع طبیعی امری ضروری است. به­این منظور از مطالعات صحرایی و نمونه­برداری  منطقه­ای استفاده می­شود که نیازمند صرف وقت و هزینه های گزاف است. روش بررسی: در این تحقیق تغییرات میزان بارش، دما و سطح ایستابی  در منطقه مورد بررسی قرار گرفت و میزان تبخیر و تعرق با استفاده از رابطه بلانی کریدل در ماه مورد نظر محاسبه گردید. سپس از شاخص آب  MNDWI و شاخص گیاهیNDVI که از روش­های سنجش از دور می باشند به­منظور بررسی تغییرات زیست محیطی منطقه استفاده شد. منطقه مورد مطالعه اطراف دریاچه حوض سلطان قم در حاشیه بزرگراه تهران قم می باشد که با استفاده از تصاویر ماه اردیبهشت ماهواره­ای لندست سنجنده­ی ETM سال ۲۰۰۲ وOLI سال۲۰۱۳ مورد بررسی قرار گرفته است. یافته­ها: استفاده از شاخص MNDWI در سال ۲۰۰۲ مساحت دریاچه را  ۸۵۷/۷۸۳۵هکتار و در سال ۲۰۱۳ مساحت را ۰۶۲/۶۲۶۵ هکتار برآورد نموده است که این نتایج بیان­گر کاهش مساحت دریاچه در سال ۲۰۱۳ می­باشد . استفاده از شاخص NDVI نیز بیان می­دارد که پوشش گیاهی منطقه در سال ۲۰۰۲،  ۳۳/۶۵هکتار و در سال ۲۰۱۳، ۶۱/۲۹۴۲هکتار بوده که مبین افزایش مساحت پوشش گیاهی می­باشد. از طرفی بررسی میزان بارش، دما، تبخیر و تعرق پتانسیل  و سطح آب زیرزمینی  بیان­گر روند کاهنده میزان بارش و افت سطح ایستابی در منطقه و افزایش دما و تبخیر و تعرق در ماه مورد نظر می­باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیان می­دارد در سال ۲۰۱۳ برخی مناطق اطراف دریاچه به علت افت سطح ایستابی حالت غرقابی نداشته و شرایط رویش برای گیاهان بیش­تری فراهم شده و در برخی نقاط نیز کشت صورت پذیرفته است. افزایش پوشش گیاهی در منطقه و متعاقبا افزایش میزان تبخیر و تعرق، افت سطح آب زیرزمینی و روند نزولی سیر بارش در منطقه کاهش مساحت دریاچه در بازه زمانی مورد مطالعه را که با روش سنجش از دور نیز مشخص شده تایید می نماید.

دریاچه حوض سلطان, قم, سطح ایستابی, MNDWI, NDVI