نوید کارگر ده بیدی - دانشجوی دکتری اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (مسوول مکاتبات).
محمدحسن طرازکار - استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

زمینه و هدف: جمعیت جهان در حال پیر شدن است و تقریبا تمام کشورها با روند افزایش تعداد و نسبت افراد مسن به کل جمعیت مواجه هستند. پیش بینی می­شود که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ جمعیت افراد مسن در ایران دو برابر خواهد شد. همچنین بیش از نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می­کنند، اما این نرخ در ایران بیش از ۷۰ درصد است. بر این اساس هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر سال خوردگی جمعیت و گسترش شهرنشینی بر انتشار آلودگی در ایران طی دوره ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۲ است. روش بررسی: در این پژوهش با توجه به نتایج ایستایی متغیرها از روش هم­جمعی در قالب رهیافت خود رگرسیونی با وقفه های گسترده (ARDL) استفاده شده است. یافته­ها: نتایج نشان داد که رابطه سال خوردگی جمعیت با آلودگی هوا در ایران به صورت U- وارون است و با افزایش نسبت افراد مسن به کل جمعیت، در ابتدا سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن افزایش می­یابد، اما در ادامه مقدار انتشار آن روندی نزولی پیدا می کند. همچنین نتایج نشان داد که افزایش نسبی شهرنشینی در کوتاه­مدت و بلند مدت منجر به افزایش انتشار آلودگی می شود. علاوه بر موارد فوق، تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی سرانه در هر دو حالت کوتاه­مدت و بلندمدت رابطه مثبت و معنی داری با سرانه انتشار گاز دی اکسید کربندارند. پیشرفت تکنولوژی نیز تنها در بلندمدت رابطه­ای مثبت و معنی داری با انتشار آلودگیدارد. بحث و نتیجه­گیری: در این مطالعه با توجه به این که ضریب شهرنشینی دارای بیش ترین اثرگذاری برانتشار آلودگی است (۰۶/۳ در بلندمدت)، می­بایست تمهیداتی از جانب سیاست گزاران اتخاذ شود تا رشد شهرها کم ترین آسیب را به محیط زیست وارد نماید. به عبارتی برنامه­های توسعه شهرها هماهنگ با مباحث زیست محیطی تدوین شود.  

سال خوردگی جمعیت, انتشار گاز دی اکسید کربن, شهرنشینی, ARDL, ایران