ارزیابی عملکرد سدهای انحرافی سیستان و زهک بر رودخانه سیستان به کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS

چکیده زمینه و هدف: رودخانه­ها به عنوان شریان­های اصلی حیات بشری محسوب می شود، از این­رو مهار نمودن و بهره­برداری صحیح از این منابع سطحی مستلزم شناخت صحیح رفتار آن ها و سرمایه گذاری در زمینه ساماندهی رودخانه­ها می­باشد. با استفاده از بررسی و ارزیابی پروژه­های انجام پذیرفته در این زمینه می توان جنبه­های مثبت و منفی اجرای این طرح ها را بررسی نموده و از نتایج حاصله به منظور رفع نواقص طرح­ها، بهبود کارایی آن ها و ثمربخشی بیشتر طرح های آتی استفاده نمود. روش بررسی: رودخانه سیستان به عنوان مهم ترین رودخانه مرزی ایران و افغانستان می­باشد که حیات سیستان به آن وابسته است. طول این رودخانه در خاک ایران به حدود ۷۰ کیلومتر می­رسید. در این تحقیق به بررسی عملکرد سازه­های سد انحرافی سیستان و زهک و سازه­های جانبی در مسیر این رودخانه به کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS پرداخته شده است. یافته ها: وجود این سازه ها در مسیر رودخانه باعث افزایش حداکثر توان عبوری سیلاب رودخانه سیستان در حالت عدم وجود این سازه ها از ۵۰۰ مترمکعب بر ثانیه به ۸۱۰ مترمکعب بر ثانیه شده است. هم­چنین با توجه به اهمیت برآورد میزان ضریب زبری مانینگ[۱] با دقت بالا برای انجام محاسبات هیدرولیکی در طراحی­های مهندسی رودخانه، میزان ضریب زبری بستر اصلی رودخانه سیستان ۰۲/۰ و برای سیلاب دشت­ها ۰۳۵/۰ برآورد گردید. از دیگر یافته های این تحقیق می توان به رابطه دبی-دوره بازگشت به صورت  اشاره کرد. بحث و نتیجه گیری: وجود سازه سدهای انحرافی در مسیر رودخانه های غیرقابل پیش بینی چون رودخانه سیستان توان عبوری جریان را می توانند در بعضی موارد نزدیک به دو برابر افزایش دهند، در این تحقیق تاثیر افزایش ۳۱۰ مترمکعبی بر توان عبوری رودخانه سیستان مشاهده گردید که یکی از دلایل تاثیر به نسبت کم(انتظار ما بیش از این بوده است) شیب ناچیز دشت سیستان و پخش شدن آب در بستر سیلابی و پس­زدگی آب در مسیر جریان رودخانه سیستان می­باشد. ۴- Manning

Keywords:

شبیه سازی هیدرولیکی , سامانه رودخانه , HEC-RAS