مرضیه علی خواه اصل - استادیار، گروه منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران (مسوول مکاتبات).
داریوش ناصری - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

زمینه و هدف: آشکارسازی تغییرات پوشش اراضی، از جمله ابزارهای موثر برای مدیریت منابع طبیعی و ارزیابی تغییرات اکوسیستم به شمار می­آید. هدف از انجام این پژوهش، پایش تغییرات پوشش اراضی با استفاده از تصاویر دور سنجی و GIS در حوزه آب­خیز کفتاره استان اردبیل می­باشد. روش بررسی: در این تحقیق، تصاویر ماهواره­ای لندست ۵ سنجنده TM سال­های ۱۳۶۶ و ۱۳۷۷ و نیز لندست ۸ سنجنده OLI TIRS سال ۱۳۹۳ مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین منظور، بعد از انجام تصحیحات اتمسفریک و هندسی، طبقه بندی تصاویر به روش نظارت شده با الگوریتم حداکثر احتمال انجام پذیرفت. سپس، تصاویر هر سال در چهار طبقه کشت دیم، مرتع، کشت آبی، باغ و اراضی بایر طبقه بندی شد. از طرفی برای تفکیک بهتر اراضی مرتعی از بایر، از شاخص NDVI و برای تفکیک بهتر اراضی مرتعی از کشت دیم، از لایه شیب استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که در طول دوره ۱۳۹۳-۱۳۶۶، ۹۱/۶۸ درصد از منطقه تغییری نداشته است و ۶۸/۱۹۷۰ هکتار از اراضی مرتعی تخریب و به اراضی بایر، کشت دیم وکشت آبی و باغ تبدیل شده است. هم­چنین اراضی کشت دیم به میزان ۲۶ درصد (۲۰/۱۸۰۸ هکتار)، کشت آبی و باغ به میزان ۹۷/۶ درصد (۵۴/۴۳ هکتار) و اراضی بایر به میزان ۹۹/۳۳ درصد (۷۸/۱۰۰ هکتار) نسبت به سطح اولیه خود در منطقه، توسعه یافته است. بحث و نتیجه گیری:  بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، استفاده از اطلاعات تکمیلی از جمله اطلاعات شیب و شاخص  NDVI منطقه در کنار پردازش تصاویر ماهواره­ای به روش نظارت شده برای تهیه نقشه­های پوشش اراضی، موجب افزایش دقت طبقه­بندی تصاویر می­گردد.

تصاویر ماهواره ای, تغییرات پوشش اراضی, حوزه آب خیز کفتاره, NDVI