رضا اخباری - کارشناس ارشد اقتصاد محیط زیست، دانشگاه علامه طباطبایی (مسوول مکاتبات)
حمید آماده - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی و محیط زیست دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

زمینه و هدف: رشد اقتصادی و توسعه همه جانبه در تمام جوامع در عین حال که اهداف مثبتی تلقی می­شوند، دارای اثرات جانبی منفی بر دیگر حوزه­ها از جمله محیط زیست هستند. در سالیان اخیر موضوعی که توجه زیادی را به خود جلب کرده، بحث اثرات جانبی منفی جهانی سازی و تجارت آزاد بر محیط زیست است، به گونه­ای که با ارایه فرضیه پناهگاه آلودگی، سهم عظیم تجارت و نقش پر رنگ جهانی­سازی در انتقال آلاینده­ها نمایان­تر شده است. روش بررسی: در این مطالعه با به کار گیری الگوی خودرگرسیون با وقفه­های توزیعی (ARDL) و آزمون کرانه­ها، فرضیه پناهگاه آلودگی در رابطه تجاری ایران-چین در بازه زمانی ۲۰۰۴-۱۹۸۷ برای کدهای دورقمی ISIC مربوط به صنایع آلاینده بررسی شد. علاوه بر ارایه چهار الگوی غیر خطی برای چهار صنعت آلاینده، الگوی غیرخطی دیگری نیز با استفاده از داده­های تجمیع شده این صنایع برآورد گردید. یافته ها: نتایج حاکی از N شکل بودن منحنی کوزنتس زیست محیطی (EKC)، سهم بالای تولیدات کارخانه­ای در انتشار کربن، تایید فرضیه پناهگاه آلودگی از ایران به چین برای کدهای ۳۴ و ۳۵ و شناسایی صنایع آلاینده صادراتی با کدهای ۳۵ و ۳۷ بوده که فعالیت تولیدی شان سبب افزایش انتشار دی اکسید کربن می شود. بحث و نتیجه گیری: بر اساس الگوی داده­های تجمیع شده فرضیه PHH تایید نمی شود، در حالی که فرضیه مذکور با استفاده از الگوهای جزیی­تر قابل تفسیر است. بنابراین لزوم استفاده از الگوهای جزیی و در سطح گروه­های کالایی برای بررسی فرضیه پناهگاه آلودگی بیش از پیش نمایان می شود. تنها با کاربرد این فرم از الگوهاست که سیاست­گذاران می­توانند با دقت بیشتری صنایع آلاینده را شناسایی نموده و در جهت بهبود شرایط زیست محیطی اقدام نمایند.

فرضیه پناهگاه آلودگی, تجارت, EKC, آزمون کرانه ها, ARDL