حمیدرضا شمسی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تنوع زیستی و زیستگاه ها، دانشکده منابع طبیعی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان ، لاهیجان، ایران
حسن کریم زادگان - دانشیار گروه مدیریت محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران (مسوول مکاتبات)

زمینه و هدف: شناخت عوامل محیطی موثر بر حضور گونه­ها یکی از مهم­ترین موضوعات در علم بوم­شناسی است و آگاهی از نحوه تاثیر پذیری گونه­ها از متغیرهای محیطی می تواند کمک موثری برای حفاظت از گونه­ها مخصوصا انواع در خطر انقراض به حساب آید. بدین منظور در پژوهش حاضر به شناسایی متغیرهای زیستگاهی تاثیرگذار بر حضور سوسماران منطقه حفاظت شده الوند پرداخته شد. روش بررسی: منطقه حفاظت شده الوند با مساحت ۸۶۱۸ هکتار  در استان مرکزی و در شهرستان خمین واقع شده است. . در این پژوهش منطقه مورد مطالعه به لحاظ ژئومورفولوژی به سه تیپ دشت ، کوهپایه و کوهستان تقسیم و سپس هر سه تیپ زیستگاه در نرم افزار   Arc Gis نسخه ۳/۹ به سلول­هایی با اندازه ۵۰ در ۵۰ متر شبکه بندی شده و در نهایت ۱۰ درصد این سلول­ها به صورت تصادفی انتخاب شدند و  مورد بررسی و پایش قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل از آنالیز نرم افزار GGE biplot برای سه تیپ زیستگاه نشان داد که  بیشترین حضور در زیستگاه دشت متعلق به گونه Ophisops elegans است که متغیر های تاثیر گذار برای حضور این گونه عبارتند از درصد غنای گیاهی، درصد خاک، و درصد تراکم پوشش گیاهی و بدترین پارامتر برای حضور این گونه درصد سنگ ریزه می­باشد. در زیستگاه کوهپایه بیشترین حضور متعلق به گونه های Ophisops elegans و Paraloudakia caucasia  بوده و مهم­ترین پارامتر برای گونه Paraloudakia caucasia ارتفاع و درصد سنگ ریزه می­باشد. هم­چنین برای زیستگاه کوهستان گونه های Ophisops elegans، Paraloudakia caucasia و Loudakia nupta بیشترین حضور را داشتند.  بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد به طور اختصاصی گونه­های Ophisops elegans و Paraloudakia caucasia با درصد صخره و گونه Loudakia nupta با غنای گیاهی، درصد تراکم پوشش گیاهی، درصد سنگریزه، و ارتفاع به ترتیب حضورشان را نشان دادند.

عوامل زیستگاهی, سوسماران, منطقه حفاظت شده الوند, GGE Biplot