منیره مرادپناه - دانشجوی دکتری تنوع زیستی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
هاجر مرادپناه - کارشناس ارشد زیستگاه ها و تنوع زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران

زمینه و هدف: زون بندی در مدیریت پارکها و مناطق حفاظت شده راهکاری است که از طریق آن تعارضات مناطق حفاظت شده کاهش یافته و فرصت لازم برای اتخاذ تدابیر مورد نیاز فراهم می شوددر این مطالعه سعی شده تا با زون بندی منطقه حفاظت شده ملوسان، زمینه را برای مدیریت بهینه منطقه مذکور فراهم آورد تا به اهداف حفاظتی مورد تاکید سازمان حفاظت محیط زیست و مجامع محیط زیستی بین المللی دست یافت. روش بررسی: منطقه­ی حفاظت شده­ی ملوسان، با سیمای کوهستانی، دره ها و پناهگاههای فراوان و با وسعت ۹۵۱۳ هکتار در استان همدان در فاصله ی ۲۴ کیلومتری شمال غربی شهرستان نهاوند واقع شده است. در فرآیند زون بندی پس از شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی(در مقیاس ۲۵۰۰۰: ۱) با تجزیه تحلیل و جمع بندی داده های اکولوژیکی(مبتنی بر رهیافت سیستمی) ۵۰۹۷ واحد زیست محیطی در منطقه تفکیک گردید، سپس مدل های اکولوژیکی ویژه تهیه شد و از مقایسه آنها با جدول یگانهای زیست محیطی، این یگانها برای زونهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفتند. در نهایت، اولویت بندی و ساماندهی زونها به شیوه ی رایج آن در ایران انجام گرفت و نقشه زون بندی به عنوان واحدهای برنامه ریزی در منطقه تهیه گردید. یافته ها: نتیجه ی حاصل از زون بندی در منطقه ی حفاظت شده ی ملوسان نشان می دهد زون های حفاظتی ۲۱. ۵۰ %، سایر استفاده ها ۴۸. ۳۶%، تفرج گسترده ۲۱. ۱۳%، بازسازی ۰۹. ۰%، تفرج متمرکز ۰۱. ۰%  و زون سپر ۷. ۲۸ %  از کل مساحت منطقه را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه گیری: جمع بندی نتایج تحقیق نشان داد که باید با استفاده از تدبیر مدیریتی دراین مکانها شرایط را هم برای حفظ ارزشهای اکولوژیکی و هم توسعه و بهره برداری بهینه مهیا کرد.

منطقه ی حفاظت شده ملوسان, زون بندی, تجزیه تحلیل سیستمی, مدل های اکولوژیکی ویژه