عبداله درگاهی - دانشجوی دکتری گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.
رضا دهقان زاده - استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.
وحیده فهیمی نیا - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.
یحیی جباری - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.
فرناز عزیزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.

زمینه و هدف: ذرات از آلاینده های اصلی از دیدگاه مخاطرات بهداشت عمومی، سلامتی و همچنین زیست محیطی می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی روند ماهانه، فصلی، سالانه PM۱۰ و تعیینمیزان تغییرات کیفیت هوای شهر تبریز با تکیه بر شاخص AQI و ارتباط آن با خشکی دریاچه ارومیه در سال­های۹۰-۱۳۸۷، به­منظور تدوین برنامه­ای دانش­ بنیان در جهت مدیریت کنترل ریزگرد می­باشد. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است. داده­های مربوط به غلظت PM۱۰ از سازمان محیط زیست شهر تبریز و داده­های مربوط به تغییرات سطح دریاچه ارومیه از سازمان هواشناسی استان آذربایجان غربی جمع­آوری شد. سپس داده­ها براساس سال، فصل، ماه و شاخص کیفیت هوا بررسی و رابطه تغییرات سطح دریاچه ارومیه با غلظت آلاینده توسط نرم افزار ver.۲۱ SPSS تحلیل شد. یافته­ ها: تغییرات غلظت PM۱۰ در این چهار سال اختلاف معناداری داشته ولی روند ثابتی نداشته است، به­طوری که در سال ۸۷ غلظت آن ۷۰±۱۳/۸۶ و در سال­های ۸۸، ۸۹ و۹۰ به­ترتیب به ۷۳± ۶۹/۹۲، ۴۲± ۴۰/۸۷ و۸۷/۶۰± ۶۳/۸۳ میکروگرم بر مترمکعب بوده است. فصول بهار و زمستان و ماه های اردیبهشت و اسفند به ترتیب با ۵۷/۹۵، ۸۱/۸۸، ۰۱/۹۸، ۱۸/۱۰۳میکروگرم بر مترمکعب بالاترین میزان ذرات را داشته­اند.   نتیجه ­گیری: در طی سال­های ۱۳۹۰-۱۳۸۷، در بین ماه های سال، اسفند و در بین فصول، بهار و زمستان بدترین کیفیت هوا را از نظر آلاینده  PM۱۰داشتند که به دلیل شرایط جوی در زمان های یاد شده از یک سو و شرایط ویژه دریاچه ارومیه  از نظر خشکی و ورزش بادهای غالب از طرف دریاچه به شهر تبریز از سوی دیگر می­باشد. لذا چندین عامل در افزایش میزان ریزگردها، به خصوص ذرات خطرناک نمک تاثیر دارند که نیاز به مدیریت یکپارچه در جهت کاهش این آلاینده وجود دارد.

کیفیت هوا, PM۱۰, شهر تبریز, شاخص AQI, دریاچه ارومیه