ارزیابی منطقه شکار ممنوع مرور به منظور تبدیل به یک منطقه حفاظت شده

زمینه و هدف: برای حفاظت از تنوع زیستی که اهمیت آن همه جا بر سر زبانهاست و خود به سبب سرعت تخریب منابع طبیعی تجدید شونده کشور هر روز بیشتر در معرض تهدید قرار می گیرد، تنها راه حل مناسب، تقویت و توسعه مناطق تحت حفاظت می باشد. در ایران علاوه بر مناطق چهارگانه حفاظتی، مناطقی نیز تحت عنوان مناطق شکار ممنوع نیز به عنوان نمونه هایی از مناطق طبیعی مستعد و ارزشمند این مرز و بوم به منظور حفاظت از تعادل بوم شناختی طبیعت و جلوگیری از انقراض نسل گونه های مهم گیاهی و جانوری مدیریت می شوند که بدون شک منطقه شکارممنوع مرور یکی از زیباترین آنهاست. این منطقه  با وسعتی معادل ۸۱۳۷۳ هکتار در قسمت غرب شهرستان میبد و شمال شرق شهرستان صدوق در استان یزد واقع شده است. در این مطالعه، ارزیابی توان سرزمین مرور با نگرش حفاظت منطبق با معیارهای آی یو سی ان، برای اولین بار به منظور ارتقاء عنوان حفاظتی منطقه به انجام رسیده است. روش بررسی: در ارزیابی این منطقه از روش تجزیه و تحلیل سیستمی، مدل های اکولوژیکی مخدوم ۱۳۸۰ و ابزار GIS استفاده شده است. در قالب این فرایند پس از شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی با تلفیق و رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی در سامانه ArcGIS ، نقشه یگانهای زیست محیطی منطقه به همراه جدول ویژگیهای واحد، ایجاد و طی فرایند زون بندی کاربریهای مناسب برای منطقه مشخص و نسبت به ارزیابی توان منطقه اقدام شد. در نهایت با تطبیق نتایج به دست آمده با سیستم طبقه بندی مناطق حفاظت شده در سطح ملی و بین المللی عنوان حفاظتی منطقه تعیین شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از بررسی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی، ناحیه مورد مطالعه  با داشتن ۶ زون اصلی، امن (%۲۵/۴)، حفاظتی (%۶۲/۴۱)، تفرج گسترده (%۳/۲۶)، تفرج متمرکز (%۴/۹)، استفاده ویژه (%۲۵/۱) و سایر استفاده ها (%۱۸/۱۷) و اختصاص نزدیک به نیمی از مساحت منطقه (%۸۷/۴۵) به کاربری حفاظت، علیرغم وسعت کم نواحی با آسیب پذیری زیاد، توانایی خود را برای قرار گرفتن در رده حفاظتی بالاتر نشان می دهد. لذا سنجش نتایج مطالعه با شرایط یک منطقه حفاظت شده مطابق با معیار های موجود بیانگر این مطلب است که، منطقه شکار ممنوع مرور، با داشتن مساحتی به نسبت وسیع، تنوع اکوسیستمی زیاد (کوهستانی، دشتی، تپه ماهوری) همراه با تنوع گونه ای قابل توجه (۵۲گونه گیاهی و۸۲ گونه جانوری) و بالطبع ارزشهای بالای حیات وحش بویژه ارزش های اقتصادی، بیولوژیکی، علمی- آموزشی، همچنین وجود جاذبه های گردشگری از ارزش حفاظتی بالایی برخوردار است و می تواند در طبقه بندی ۴ گانه مناطق کشور به عنوان منطقه حفاظت شده و در طبقه (V) پنج IUCN  یعنی مناطق تحت مدیریت برای حفاظت منظر معرفی گردد. 

Keywords:

منطقه شکار ممنوع مرور , یگان های زیست محیطی , منابع اکولوژیکی , تجزیه و تحلیل سیستمی , سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS