مدل سازی آب های زیرزمینی به منظور پیش بینی پراکنش نیترات در آبخوان های بحرانی (مطالعه موردی: شهر مشهد)

در حال حاضر به علت عدم اجرای مدیریت صحیح، بیشتر آبخوان های کشور  ایران  به خصوص در نواحی خشک از جمله دشت مشهد در طی سال های اخیر با افت سطح ایستابی و کاهش حجم ذخیره مواجه بوده و بعضا نیز در معرض آلودگی انواع آلاینده ها قرار دارند.  با توجه به این که یکی از شاخص های اصلی آلوده بودن آبخوان ها، آلودگی آن ها به نیترات می باشد، در این تحقیق نیز سعی شده است تا با تهیه مدل ریاضی کمی و کیفی آبخوان دشت مشهد، رفتار آبخوان با تکیه بر یون نیترات برای ۱۲ سال آینده شبیه سازی و پیش بینی گردد. به منظور تهیه مدل ریاضی کمی و کیفی آبخوان شهر مشهد ، آمار و اطلاعات هواشناسی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی  با استفاده از نرم افزارSurfer Ver. ۸ ، کد کامپیوتری Modflow ۲۰۰۰ و پروسسور GMS مورد تحلیل قرار گرفت، پس از انجام عملیات واسنجی[۱] و صحت سنجی[۲]  مدل ریاضی کمی و کیفی آبخوان شهر مشهد به دست آمد. نتایج تحقیق مبین آن است که در سال۱۴۰۰ شمسی مشکل آلودگی نیترات برای بخش های عمده ای از مرکز و شرق آبخوان شهر مشهد کماکان پابرجا بوده و غلظت آلاینده نیترات در این مناطق  از ۱۰ تا ۹۰ میلی گرم در لیتر متغیر می باشد . بر این اساس در اکثر مناطق، میزان غلظت نیترات بیشتر از حد مجاز (۴۵ میلی گرم در لیتر) و میزان متوسط افت سالیانه این آبخوان(۹۰/۰ متر) ، نشان دهنده بحرانی بودن این آبخوان می باشد. .  دلیل  عمده افزایش این نوع آلودگی در طی سال های اخیر در اثر جمع آوری و دفع غیراصولی فاضلاب تولیدی این شهر به چاه های جاذب و نفوذ از این چاه ها به آبخوان دشت مشهد بوده است. [۱] - Calibration [۲] - Verfication

Keywords:

آبخوان , مدل سازی , صحت سنجی , واسنجی , پیش بینی , نیترات