سحر انواری - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ هنر جهان اسلام، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

خوشنویسی همواره والاترین هنر در بین هنرهای اسلامی تلقی می شود، این اهمیت از خوانا و زیبانوشتن آیات قرآنی به عنوان کلام الهی و معجزه دین مبین اسلام حاصل شده است و می توان این هنر را هنر خاص جهان اسلام نامید، همچون سایر هنرها که در اثر گسترش دین اسلام به قلمروهای دیگر  وارد  شدند و با عناصر بومی و هنرهای باستانی جغرافیای مقصد درآمیختند و شکل و فرم جدید به خود گرفتند، هنر خوشنویسی اسلامی نیز با ورود به مناطق مختلف علی رغم ثابت بودن الفبای عربی، فرم‎های جدید و متنوعی پیدا کرد، کما این‎که انواع مختلف خط کوفی به عنوان خط اولیه الفبای عربی، نام جغرافیاهای مختلفی چون خط کوفی مدنی، کوفی مکی، کوفی مشرقی، کوفی مغربی و ... به خود گرفته‎اند. خوشنویسی اسلامی در چین به عنوان کشوری با بافت غیر اسلامی و زمینه مذهبی بودایی، در ترکیب با فرهنگ و هنرهای باستانی و دین جاری در این سرزمین، دستخوش تغییراتی شد و فرم گرافیکی متفاوت به خود گرفت و تحت عنوان خط صینی نام نهاده ‎شد که با خطوط رایج در جهان اسلام متفاوت است. خط صینی در موضوعات مختلفی چون قرآن‎ها، کتیبه‎های مساجد، اشیاء کاربردی و سنگ قبرها ظهور پیدا کرده ‎است. در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی در بررسی خوشنویسی و تزئینات استفاده شده است. در این پژوهش به قرآن‎های کتابت شده در کشور چین  که به عنوان مهم‎ترین تجلی گاه خط صینی که همانا کلام خداوند است پرداخته شده‎ تا به این پرسش‎ها پاسخ دهد: خوشنویسی آیات قرآنی، در قرآن‎های چینی به لحاظ شیوه نگارش دارای چه ویژگی فرمی متمایزی است؟ در تزئین و تذهیب صفحات قرآن‎های چینی، چه عناصری به چشم می‎خورد؟ و خط صینی به کارگرفته شده در کتابت قرآن‎های چینی، ریشه در کدام قلم دارد؟ نتایج حاصله حاکی از آن ‎است که خوشنویسی قرآن‎های چینی از ترکیب خط عربی با حرکات قلم مو و پیچ و تاب‎های ضرب‎آهنگ‎های موجود در خوشنویسی چینی،  فرمی منحصربه‎فرد یافته  ‎است. در تذهیب قرآن‎ها  و تزئین صفحات، از نمادهای رایج در آئین بودایی، نقوش باستانی و همچنین اشیای کاربردی در فرهنگ و هنر چین، رنگ‎های درخشان و گل و گیاهان رایج و نمادین این سرزمین استفاده شده ‎است، همچنین خط صینی به‎کار رفته در قرآن‎های چینی ریشه در قلم محقق دارد.  

خوشنویسی اسلامی, خط صینی, خط عربی- چینی, تذهیب, هنر اسلامی