زهرا منصوری - دانشجوی مقطع دکترای تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
رحمان عشریه - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

بافت متنی، شرایط نزول و مخاطب اولیه ی قرآن کریم از یک سو و فرض جاودانگی و جهان شمولی قرآن کریم از سوی دیگر بستر طرح شبهات و سوالات مهمی را به خصوص ناظر به اجزای متن قرآن کریم به وجود آورده است. یکی از این شبهات ناظر به تمثیلات قرآنی و تاریخ مند بودن آن ها مطرح شده است. مطابق چنین نگرشی، تمثیلات قرآنی بازتاب تامی از فرهنگ عصر نزول بوده و جز برای مخاطب اولیه کارایی ندارند. پژوهه ی حاضر با روش توصیفی تحلیلی در واکاوی داده ها تلاش دارد نظریه ی تاریخ مندانگاری تمثیلات قرآن کریم را مبتنی بر آراء قرآنی علامه طباطبایی به بوته ی نقد و نظر قرار بدهد؛ یافته های تحقیق حاکی از آن است که تاریخ مندانگاری قرآن حاصل برقراری نسبتی میان داده کاوی درون قرآنی درباره ی تمثیلات قرآن با ادبیات معهود عصر نزول است. این قسمت ضمن آن که دارای نقصان محتوایی است، اساس تاریخ مندانگاری قرآن را مخدوش می کند، اساسا بر پایه ی اصل جاودانگی و جهان شمولی قرآن، عمومیت تاویل پذیری آیات و بررسی مصادیق تمثیلات قرآن به لحاظ عمومیت و اطلاق آن ها، نمی توان تمثیلات قرآنی را بازتابی تام از فرهنگ زمانه ی عصر نزول قلمداد کرد.

تاریخ مندی, امثال قرآن, علامه طباطبایی, تمثیل, تشبیه