بررسی رابطه تعاملی کلام و عرفان در اندیشه مولانا جلال الدین محمد بلخی

علی رغم اختلافات میان دو علم کلام و عرفان، میان آنها رابطه نیز برقرار است. می توان این رابطه را در افرادی همچون مولوی که در هر دو حوزه علمی سرآمد بوده، بررسی کرد. وی قبل از دیدار با شمس، متکلم و فقیه صاحب رای بوده و پس از آن عارفی واصل شده است. هرچند در آثار وی رنگ عرفان در تبیین دیدگاه هایش غلبه دارد، یعنی عرفان و عنصر عشق نزد مولانا جایگاهی والاتر از سایر امور دارد، اما واقعیت آن است که در آثار وی در کنار مباحث عرفانی، مباحث کلامی نیز دیده می شود. این موضوع یکی از دلایلی است که موجب شده است خوانندگان در آثار مولانا تناقض گویی بیابند؛ در حالی که با دقت در آثار جلال الدین درمی یابیم که وی به برخی از امور از منظرهای گوناگون نگریسته است. در نوشته های او اعتقادات کلامی بر برخی ابعاد عرفانش تاثیر داشته و از سوی دیگر عرفان نیز بر اعتقاداتش موثر بوده است. البته در مجموع تاثیر عرفان را بسیار پررنگ تر می یابیم. در این پژوهش می کوشیم از طریق روش کتاب خانه ای ارتباط میان کلام و عرفان نزد مولانا را بررسی کنیم.

Keywords:

کلام , عرفان , توحید , مولانا , تناقض نمایی