حبیب الله عباسی - استاد دانشگاه خوارزمی

فن ترجمه در بنای فرهنگ های بشری تاثیری غیر قابل انکار داشته است، تا بدان جا که برخی ترجمه را عامل اصلی رنسانس اسلامی در سده چهارم و رنسانس اروپایی در سده شانزدهم می دانند. بدون تردید ترجمه در شکل گیری و رشد و بالش نثر عرفانی در زبان فارسی سخت موثر بوده است؛ به ویژه در تالیف و تدوین متون متمکن نثر عرفانی که با ترجمه شرح التعرف آغاز شد. چند متن متمکن و سازمانی هستند که پیوسته مورد عنایت صوفیان بوده اند. همین اقبال بدان ها موجب شده که دو نوع ترجمه کاملا آزاد و فرآوری شده در حد تالیف از آن ها انجام پذیرد. یکی از آن ها رساله قشیریه است و دیگری کتاب عوارف المعارف سهروردی است که از همان زمان حیات نویسنده سخت مورد اقبال قرار گرفته و چندین ترجمه و تعلیقه بر آن نوشته شده است. در مقال حاضر به معرفی و مقایسه دو ترجمه مهم که یکی ترجمه ای نسبتا آزاد است، لیک اگر از برخی کاستی ها و افزوده های آن چشم بپوشیم هم چنان وفادار به اصل عربی بوده است و آن ترجمه اسماعیل بن عبدالمومن اصفهانی است و دیگر ترجمه ای که قدما از آن در ذیل عوارف المعارف به عنوان ترجمه آن یاد کرده اند، ولی مصحح کتاب، آن را تالیفی مستقل می شمارد و آن مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه است. پس از اشارت به اهمیت فن ترجمه و انواع آن و معرفی اصل کتاب عوارف المعارف و مولف آن، و معرفی مختصر دو ترجمه مورد بحث، به مقایسه و نتیجه گیری در این باره پرداخته ایم.

ترجمه, تصوف, مصباح الهدایه, عوارف المعارف, نثر عرفانی