سید علی محمد سجادی - دانشگاه شهید بهشتی
سید مهدی طباطبایی - دانشگاه شهید بهشتی

واژگان هر ترکیب باید قرینه ها و تناسب های خاصی برای هم نشینی داشته باشند تا توسط شبکه های خیال به یکدیگر متصل شوند؛ به همین دلیل، با وجود دیرینگی ارتباط برخی واژه ها در زبان و ادبیات فارسی، در مواردی این پیوند به شکل گیری ترکیبی منجر نشده یا اگر هم ترکیبی شکل گرفته است، قرن ها به طول انجامیده است. در این تحقیق تلاش شده است، با مروری بر ارتباط دو واژه موج و گوهر در شعر فارسی، روند تاریخی شکل گیری ترکیب موج گوهر مورد بررسی قرار گیرد؛ ترکیبی که تقریبا در ۱۷۰ بیت از غزلیات بیدل به آن اشاره مستقیم شده است و بیدل پژوهان معاصر، به دلیل برداشت نارسا از آن، در تفسیر ابیات نیز دچار مشکل شده اند. لزوم مطالعه تاریخی پیدایش ترکیبات و تعبیرات، اهمیت و ضرورت این تحقیق را مشخص می کند و شیوه پژوهش، بر اساس پیگیری روند تاریخی ترکیب است. نتیجه این پژوهش، افزون بر به دست دادن مفهوم درستی از این تعبیر، اثبات ارتباط تاریخی در شکل گیری پاره ای ترکیبات و تعبیرات در ادب فارسی است.

بیدل, ترکیبات, موج, گوهر, موج گوهر