مجتبی دماوندی - دانشگاه سمنان

با توجه به اینکه میان نخستین دست نوشته های شاهنامه، با وفات سراینده بزرگ آن فردوسی ،دویست سال فاصله افتاده است و در دست نوشته ها تعداد ابیات بین چهل و هشت هزار تا بیش از شصت هزار است؛ پژوهندگان این کتاب سترگ، میان آنچه براستی سروده فردوسی است، با آنچه ابیات و داستان های الحاقی خوانده می شود، اتفاق نظر ندارند. بسا ابیاتی که به ملاحظات گوناگون در متن گنجانیده شده است.یکی از این ملاحظات، مسائل سیاسی دوران فردوسی است؛ از این رو بسیاری برآنند که ستایش های محمود در شاهنامه بنیادی ندارد. از گونه این ستایش ها، خوابی است که در ابتدای داستان گشتاسب از زبان فردوسی بیان می شود و دقیقی در خوابی که بیشتر متضمن ستایش محمود غزنوی است، از او می خواهد تا سروده هایش را در شاهنامه بگنجاند. گرچه این خواب در همه نسخه های چاپی شاهنامه دیده می شود، اما نکاتی در آن، درستی انتساب آن را به فردوسی مورد تردید قرار می دهد. این جستار در تحلیلی درون متنی، موضوع را برمی رسد.

متون حماسی, شاهنامه, خواب فردوسی, دقیقی, محمود غزنوی