مریم تاتاری - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان،
رضا عباسی علی کمر - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی، بجنورد،
ملک مسعود احمدی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی، موسسه تحقیقات دیم

انجام آبیاری تکمیلی یکی از روشهایی است که می تواند به عملکردی پایدار و رضایت بخش در دیمزارهای گندم منجر شود. اثرات آبیاری تکمیلی بر رشد و عملکرد گندم دیم آذر 2 در آزمایشی در سال زراعی 88 - 1387 در ایستگاه تحقیقات دیم شیروان بررسی شد. چهار مرحلهرشدی حساس به تنش در گندم عبارت بودند از :( A) جوانه زنی ، ( B) ساقه دهی، ( C) گلدهی و ( D) دانه بندی، که به صورت منفرد یا ترکیبی جمعاً 16 حالت آبیاری تکمیلی را شامل می شود که در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار به این شرح اعمال شد: یکبار آبیاری ( C ، B ، A و D )، دوبار آبیاری ( BD ، BC ، AD ، AC ، AB و CD )، سه بار آبیاری ( ABD ،ACD ، ABC و BCD )، چهار بار آبیاری( ABCD ) و تیمار شاهد بدون آبیاری. نتایج نشان داد که آبیاری تکمیلی بر روی طول خوشه، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. بیشترین عملکرد از تیمار دو بار آبیاری در زمانهای گلدهی و دانه بندی (تیمار CD با 2/ 2009 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد که با تیمار دو بار آبیاری در زمانهای ساقه دهی و گلدهی ( تیمار BC ) اختلاف معنی داری نشان نداد. کمترین عملکرد نیز از تیمار بدون آبیاری ( 2/ 1045 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. بیشترین تعداد دانه در خوشه از تیمار BC و بیشترین وزن هزار دانه از تیمار AD بدست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش می توان گفت اعمال آبیاری تکمیلی در دیمزارهای گندم، تاثیر معنی داری بر عملکرد گندم دیم داشته و بسته به این که این آبیاری در مراحل حساس گیاه به تنش انجام پذیرد، می تواند منجر به افزایش بازده عملکرد دیمزارها گردد. به نظر می رسد آب کافی در مرحله گلدهی می تواند منجر به تولید عملکرد قابل قبول تحت شرایط دیم گردد.

گندم دیم، آذر 2، آبیاری تکمیلی، مراحل رشدی، عملکرد