حبیب اله سوقی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

تاثیر تنش رطوبتی ناشی از رژیمهای آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد لاینهای امید بخش گندم نان در سه آزمایش جداگانه در سال زراعی 83 - 82 در استان گلستان در منطقه انبار الوم ( 42 کیلومتری شمال گرگان) مورد بررسی قرار گرفت. 9لاین امید بخش گندم نان به همراه رقم تجن به عنوان شاهد منطقه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه آزمایش جداگانه و هر آزمایش در چهار تکرار کشت شدند. آزمایش اول بدون آبیاری و به صورت دیم بود. در آزمایش دوم یک بار آبیاری در مرحله پنجه زنی ودر آزمایش سوم در مجموع دو بار آبیاری در مراحل پنجه زنی و ظهور سنبله انجام شد. افزایش فاصله بین آبیاری ها و تنش خشکی ناشی از آن موجب کاهش عملکرد دانه گیاه از 5199 کیلوگرم در هکتار (آبیاری دردو مرحله) به 3516 کیلوگرم در هکتار (بدون آبیاری ) شده است . عملکرد بیولوژیکی نیز از 12365 کیلوگرم در هکتار (آزمایش سوم) به 9398 کیلوگرم در هکتار (آزمایش اول) کاهش یافت. بر اساس عملکرد دانه ژنوتیپهای مورد بررسی در تنش خشکی (آزمایش اول و دوم) و بدون تنش (آزمایش سوم) برخی از شاخصهای مقاومت به خشکی شامل میانگین هندسی ( GMP ), میانگین هارمونیک ( HAR ), میانگین بهره وری( MP ) , شاخص تحمل ( TOL ) , شاخص حساسیت به تنش( SSI ) و شاخص تحمل به تنش( STI ) برآورد شدند.ضرائب همبستگی این شاخصها بایکدیگر در مورد HAR, STI, MP, GMP در شرایط تنش و بدون تنش معنی دار شد. با توجه به اینکه HAR, STI, GMP در شرایط تنش همبستگی معنی دار با یکدیگر دارند و همچنین اینکه شاخص STI به طور موثر ژنوتیپهای مقاوم به خشکی را از سایر گروهها تفکیک کرد بنابراین به عنوان مناسبترین شاخص برای گزینش ژنوتیپهای مقاوم به خشکی در استان گلستان معرفی می گردد.براین اساس و با توجه به نمودارها وجداول در شرایط تنش شدید لاین شماره 8 با پدیگری…/ 4/ HD2206/HORK//BUL/6/CMH80A.253 ودر شرایط تنش متوسط (آزمایش دوم ) لاین شماره 2 با پدیگری KAUZ/STAR به عنوان مقاومترین لاینها نسبت به خشکی برای استان گلستان معرفی می شوند . همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگینها در هر آزمایش نشان داد که لاین شماره پنج با متوسط عملکرد دانه 5970 کیلوگرم در هکتار در شرایط دو مرحله آبیاری و لاین شماره هفت با متوسط عملکرد دانه 2750 کیلوگرم در هکتار در شرایط بدون آبیاری به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه در هکتار را به خود اختصاص دادند

گندم نان، آبیاری، اجزای عملکرد، شاخص های مقاومت به خشکی