محمدرضا ولوی - عضو هیئت علمی (دانشیار) دانشگاه صنعتی مالک اشتر
علی نیک نفس - دانشجوی دکتری رشته امنیت سایبر دانشگاه عالی دفاع ملی، عضو هیئت علمی دانشگاه ع.ا.امین

با توسعه فضای سایبر و کاربردهای روزافزون آن که زندگی فردی و اجتماعی و ابعاد مختلف امنیت ملی و عمومی را تحت الشعاع خود قرارداده، بروز رخدادهای پیش بینی نشده ای در حوزه های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تاثیرات غافلگیر کننده ناشی از آن، شکل گیری ساختارهای رصدی بصورت پراکنده و جزیره ای به منظور رصد، پایش و هشداردهی بر اساس نیاز و ماموریت سازمان های مختلف کشور گردیده است. با تشکیل شورای عالی فضای مجازی و سایر ساختارهای سطوح عالی در جهت یکپارچه سازی فعالیت ها، نظام مند نمودن حوزه رصد، پایش و هشداردهی نیز در دستور کار قرار گرفته است؛ بطوری که بمرور تا حدودی این نظام در سطح کشور شکل گرفته و در حال توسعه می باشد. ماهیت فضای سایبر و لزوم هم افزایی در مواجهه با آن ضرورت توجه به توسعه و حرکت به سمت بلوغ این نظام را در سطح ملی اجتناب ناپذیر می سازد. بدین منظور و در این تحقیق به سنجش وضعیت بلوغ و تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب و ارائه مدل بلوغ نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری کشور پرداخته ایم. مدل های بلوغ یک رویکرد قابل کنترل برای ارزیابی سطح رشد سامانه یا سازمان ارائه می دهند. این مدل ها نقاط قوت و ضعف سازمان ها را به خوبی نشان می دهند. نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین ۱۴ شاخص انتخاب شده، به ترتیب شاخص های چابکی فرایندها، یکپارچگی فرایندها و تعریف فرایندها در سیر بلوغ نظام دارای اهمیت ویژه و نیازمند توجه بیشتری هستند. در انتها نیز مدل بلوغ پیشنهادی تحقیق در قالب نمودار راداری وضعیت موجود و مطلوب ارائه شده است.

مدل بلوغ, نظام رصد, پایش و هشداردهی, فضای سایبری, شاخص های بلوغ