کاوشی پیرامون تاثیر عبارت قرآنی " جنات تجری من تحتها الانهار " بر باغ سازی ایرانی

نقطه اوج تصویری که از بهشت در قرآن توصیف شده است، "جنات تجری من تحتها الانهار " می باشد و به معنی بوستان هایی است که از زیر {درختان و قصرهای} آن جوی های آب جاری است. کلمه شجره در این عبارت به ظاهر وجود ندارد، اما در معنی حس می شود. درمجمع البیان ابوعلی امین الاسلام طبرسی آمده است که کلمه روضه به معنای زمین سبز و خرمی است که گیاهان به خوبی در آن می رویند و کلمه جنت زمینی است که اطرافش درخت کاری شده باشد و در نتیجه روضات الجنات باغ های مشجری است که در وسط، زمین سبز و خرمی را فرا گرفته باشد. بسیاری از باغ های ایران این ویژگی را دارند. اعداد و مفاهیمی مانند: چهار باغ، هشت بهشت، باغ در باغ، گردش آب و... ریشه در واژگان قرآنی دارند که به معماری و ترکیب بندی باغ های ایرانی و به تبع آن بسیاری از باغ های سایر کشورهای اسلامی و حتی اروپایی راه یافته اند ( تاثیر باغ سازی ایرانی در ورسای فرانسه والحمرای اسپانیا شاهدی براین گفتار است). اما موثرترین واژگان قرآنی بر باغ سازی ایرانی عبارت آسمانی "جنات تجری من تحتها الانهار "می باشد. برخی مفسران و دین شناسان به تشریح این عبارت پرداخته اند و باغ های این جهان را مقدمه باغ بهشت دانسته اند. بسیاری از شاعران ایرانی و پارسی گوی، جهان را به کل به یک باغ تشبیه کرده اند و حتی بعضی مانند مولانا، جسم و روح انسان را به باغ تشبیه نموده اند. باغ سازان و معماران فراوانی تحت تاثیر این عبارت دست به خلاقیت زده اند تا فراتراز نمایش تاثیرپذیری خود  از باغ های موصوف در قرآن، مانند آن را ایجاد نمایند. بی شک باغ بهشتی و یا به تعبیر قرآنی آن "جنات تجری من تحتها الانهار " از جنس باغ های زمینی و انسان ساز است؛ با این تفاوت که: انسان در بهشت مهماندارش خداست، آن وقت ارزش بهشت برای او این نیست که آن جا خوردن و پوشیدن و لذت جنسی هست، ارزشش این است که تا ابد حس می کند به دست او پذیرایی می شود و این معنی، دیگر خستگیآور نیست.

Keywords:

قرآن کریم , جنات , باغ , باغ سازی , باغ ایرانی