فرهاد درویشی سه تلانی - دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی ره
سمیرا مظفری - دانشجوی کارشناسی ارشد

سرزمین مصر از دیرباز با ایران ارتباط داشته که سابقه تاریخی آن به دوره هخامنشی برمی گردد. آشنایی با پیشینه روابط دو کشور می تواند ما را در درک موقعیت ها و ضرورت های کنونی کمک کند. مسائل ایران و مصر عمدتا به دلایل سیاسی، بین المللی و تاریخی، فرهنگی و نیز قومی، جغرافیای به یکدیگر مرتبط است. دو کشور کم وبیش از نظر ظرفیت همسان اند. چه از لحاظ جمعیت و وسعت، چه قدمت و اصالت تاریخی و تمدنی و چه فعالیت های اجتماعی و فرهنگی و داشتن تحولات بزرگ و اثرگذار سیاسی و دینی. اگرچه هر یک از این دو کشور عموما با یکدیگر مرتبط بوده اند، اما هم وزن و هم سطح بودن نسبی آن ها در حال حاضر به طور طبیعی نوعی رقابت را ایجاد می کند. روابط دو کشور با پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۹۷۹ رو به سردی و تنش بیشتر گرایید و درنهایت با امضای پیمان کمپ دیوید قطع شد. هدف این مقاله عوامل موثر در واگرایی روابط ایران و مصر در چند دهه گذشته است که تلاش شده تا متغیرهای داخلی، منطقه ای و بین المللی موثر در این واگرایی شناسایی و وزن­گذاری شوند. یافته های مقاله حاکی از آن است از میان عوامل گوناگون موثر در واگرایی دو کشور، چند عامل از برجستگی خاصی برخوردارند. عامل ماهیت و جهت گیری سیاسی متعارض نظام های سیاسی ایران و مصر در سطح داخلی؛ مسائلی همچون قضیه فلسطین و پیمان کمپ دیوید در سطح منطقه ای؛ همچنین نگاه  متفاوت دو کشور به ساختار حاکم بر نظام بین الملل و شرایط آن، و نحوه برخورد با قدرت های بزرگ (نگاه منفی ایران به غرب در برابر نگاه مثبت مصر به غرب) در سطح بین المللی؛ می توانند به عنوان مولفه های مهم و تاثیرگذار در واگرایی دو کشور محسوب شوند. از لحاظ وزن­گذاری از بین عوامل مختلف داخلی، منطقه ای و بین المللی؛ عوامل داخلی را موثرتر بوده و در میان عوامل داخلی هم عامل ماهیت سیاسی متعارض حاکم بر نظام سیاسی دو کشور را موثرتر می باشد.

ایران, مصر, واگرایی, امریکا, اسرائیل