حسین مسعودنیا - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
مریم هوشیارمنش - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
سمیه قارداشی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

مقاله حاضر به بررسی دلایل اقتصادی جنبش مصر و تونس می پردازد. پرسش اصلی این مقاله آن است که دلیل وقوع جنبش های اخیر در این دو کشور چه بوده است؟ این مقاله با استفاده از نظریه محرومیت نسبی رابرت گار به بررسی نقش سیاست های اقتصادی دولت های بن علی و مبارک در ایجاد طبقه متوسط جدید و بالا رفتن سطح محرومیت نسبی در این کشورها می پردازد که درنهایت به جنبش های انقلابی سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ منجر شد. به دلیل آنکه نظریه محرومیت نسبی یک نظریه روان شناختی است، در کنار اتخاذ سیاست های باز اقتصادی و محدودیت های سیاسی همزمان با توسعه و گسترش شبکه های ارتباطی بین المللی زمینه مساعدی فراهم آمد تا جوانان عرب که نوعی محرومیت نسبی را در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حس می کردند، خشم و اعتراض خود را از طریق جنبش های انقلابی به نمایش بگذارند. این خروش و خیزش انقلابی به تدریج به سایر کشورهای عرب نیز کشیده شد و با توجه به ساختار غیردموکراتیک، موجبات نگرانی سردمداران عرب را فراهم کرد، به گونه ای که با نگرانی به دنبال اتخاذ سیاست هایی برای رفع بیکاری، فساد و فقر برآمدند. 

محرومیت نسبی, جنبش, طبقه متوسط