داوود کمیجانی - دکترای مطالعات اسلامی با گرایش تاریخ فرق اسلامی، دانشگاه جامیا همدرد دهلی نو
سید محمد میرحسینی - استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

شیعیان هند ۱ یکی از بزرگ­ترین جوامع شیعی در جهان هستند. حضور آنان در هندوستان بیش از ۱۳ قرن قدمت دارد. هر چند آنها همیشه به عنوان یک اقلیت مذهبی در هند محسوب می­شدند، اما دورانی را در اقتدار و شکوفایی فرهنگی تجربه کرده­اند. وقایع دو قرن اخیر، یعنی استعمار انگلیس(۱۹۴۷-۱۸۰۰م)، از بین رفتن حکومت­های محلی شیعی، جدایی بخش اعظمی از مناطق مسلمان نشین هند در سال ۱۹۴۷ میلادی (پیدایش پاکستان)، سیاست­های دولت لائیک مرکزی، و ...، شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم را به ضرر ایشان تغییر داده و آنان را به انزوا کشانده است. البته پیروزی انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب شیعی، ضمن تقویت روحیه­ی جمعی آنان، شیعیان هند را به پویایی بیشتر ترغیب نموده است، اما عرصه­های فعالیت آنان در هند محدود می­باشند. از این رو شناخت شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نسل جدید شیعیان هند و چالش­های فراروی آنان، می­تواند ­مسئله مهم و تاثیرگذار در روابط فرهنگی جامعه­ی جهانی شیعیان از جمله ایرانیان با آنان باشد.  لذا پاسخ به سوالاتی از قبیل: گستره و فراوانی جمعیتی شیعیان در هند چگونه است؟ جامعه­ی شیعیان هند هم اینک در چه شرایطی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسر می­برند؟ شیعیان کنونی هند از چه ساختارهای مذهبی و فرهنگی برخوردار هستند؟ نقش مهمی در برقراری تعاملات صحیح فرهنگی با آنان ایفا می­کند، روابطی که زمینه ساز بهره­مندی از ظرفیت­های بالقوه ایشان در جهت اعتلای مکتب اسلامی اهل بیت(ع) درجهان خواهد بود. این مقاله تلاش دارد تا با پاسخ به سوالات فوق، گزارش مختصری را از وضع اجتماعی و فرهنگی شیعیان در هندوستان امروز ارائه دهد.

هند, اسلام, تشیع, حکومت های شیعی هند, مظاهر فرهنگی شیعه در هند