محمود شوری

رهیافت های نظری مختلف در حوزه روابط بین الملل پاسخ های متفاوتی به ابهام ها و پرسش های موجود در مورد دلایل گسترش روابط ایران و روسیه در دوره اخیر می دهند. درحالی که رویکردهای واقع گرایانه تلاش می کنند تا موضوع همکاری های ایران و روسیه را موضوعی در چهارچوب روابط قدرت های بزرگ و کوشش های دائمی این قدرت ها برای ایجاد موازنه تعریف کنند، رویکردهای لیبرال انگیزه ها و اهداف دو کشور از برقراری این سطح از روابط را به منافع و انگیزه های مادی و اقتصادی دو کشور مرتبط می نمایند. در این میان، موضوعی که هر دو گروه کم وبیش آن را نادیده می گیرند، این است که هم ایران و هم روسیه در دوره پس از فروپاشی شوروی به لحاظ تحولات هویتی در شرایطی به سر می بردند که نیاز مبرمی به بازسازی هویتی خود احساس می کردند. فرض مقاله حاضر این است که ایران و روسیه در این دوره، که همچنان ادامه دارد، علاوه بر آنکه منبعی برای تامین نیازهای امنیتی و یا منافع مادی کمیاب یکدیگر (ارزهای معتبر برای روسیه و فناوری های تحریم شده برای ایران) تلقی می شدند، منبعی برای تامین نیازهای هویتی یکدیگر نیز به شمار می رفتند. ادعای ما این است که طی دوره پس از فروپاشی شوروی، ایران مهم ترین دلیل و به عبارت بهتر مهم ترین عرصه ای بوده که به روسیه امکان بازیگری به مثابه یک قدرت بزرگ جهانی را بخشیده و به طور متقابل نیز رفتارهای روسیه یکی از مهم ترین موانع انزوای بین المللی ایران در دوره اخیر بوده است.

ایران, روسیه, غرب, نظریه های روابط بین الملل, موازنه قدرت