منصور پروین - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران

حوضه آبخیز کرند غرب در شمال غربی زون زاگرس چینخورده در غرب استان کرمانشاه واقع شده است. قرارگیری حوضه مورد مطالعه در زون فعال زاگرس و وجود گسل کرند در محدوده آن سبب فعالبودن حرکات تکتونیکی در این حوضه آبخیز شده است. بنابراین، ارزیابی و برآورد تکتونیک فعال این حوضه و مخاطرات ناشی از آن لازم و ضروری است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و برآورد تکتونیک فعال حوضه کرند غرب براساس تحلیل ویژگیهای شبکه زهکشی است. بر این اساس، نخست محدوده حوضه مورد مطالعه و شبکه زهکشی آن استخراج شد. سپس، با استفاده از شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک (Da، ga، R، Rb، Rbd، Af، T، Bs، SL، و S)، که مختص تحلیل شبکه زهکشی بوده، تکتونیک فعال حوضه مورد مطالعه ارزیابی شد. در ادامه نتایج شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک با هم مقایسه شد و با شواهد ژئومورفیک موجود در حوضه کرند غرب تطبیق داده شد. نتایج حاصل از شاخصهای مورد استفاده نشان می دهد ناهنجاریهای سلسلهمراتبی در شبکه زهکشی حوضه کرند غرب تحت تاثیر تکتونیک فعال است. این ناهنجاری بهصورت تعداد بسیار زیاد آبراهههای رتبه ۱ مشخص شده است. نتایج شاخصهای ژئومورفیک نیز بیانگر بالاآمدگی ساحل چپ رودخانه اصلی بهعلت جنبش راندگی کرند بوده و این امر سبب کجشدگی حوضه و عدم تقارن شبکه زهکشی در حوضه مورد مطالعه شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که فعالیتهای تکتونیکی در حوضه کرند غرب بهصورت بالاآمدگی کلی حوضه و نامتقارنبودن آن است. نتایج شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک و تطبیق آنها با شواهد ژئومورفولوژی تکتونیک فعال بیانگر فعالبودن تکتونیک در حوضه کرند غرب است.

تکتونیک فعال, حوضه کرند غرب, شاخصهای ژئومورفیک و مورفومتری, شبکه زهکشی, شواهد ژئومورفیک