مصطفی کریمی احمدآباد - استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
مهناز جعفری - دانشجوی دکتری آب وهواشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
فرامرز خوش اخلاق - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
سعید بازگیر - استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران

در این پژوهش بهمنظور بررسی نقش میزان شار رطوبت در نوسانات بارش ایران از دادههای دوباره واکاویشدهERA Interim مرکز پیشبینیهای میانمدت اروپا با قدرت تفکیک مکانی ۱ در ۱ درجه در دوره آماری ۱۹۸۱-۲۰۱۱ بهره گرفته شده است. نخست، بهمنظور استخراج الگوهای مرطوب و خشک ایران، از شاخص استانداردشده z استفاده شد و سالی که درصد مساحت رخداد دورههای فوق در آنها بیشینه بود انتخاب گردید و محاسبات مجموع قائم واگرایی شار رطوبت در چهار لایه جوی در سطح و مرزهای ایران و همچنین سطوح آبی اطراف در دورههای منتخب اجرا و مقادیر رطوبت ورودی به ایران محاسبه و استخراج شد. طبق نتایج حاصله، مشخص شد که الگوی جریان حاکم در منطقه و سطوح آبی نقش قابلملاحظهای در تغییرات رطوبت جو ایران داشته است؛ بهطوریکه مقدار شار رطوبت جوی در همه لایهها در سال آبی مرطوب بیشتر از سال خشک است. با توجه به الگوی جریان در لایههای مورد بررسی، دریای عرب در تراز زیرین و دریای مدیترانه در ترازهای میانی و بالایی جو در سال مرطوب بیشترین سهم را در انتقال رطوبت به ایران دارا میباشند. همچنین، مرزهای جنوبی در سه لایه زیرین، میانی، و بالایی جو در مرتبه اول و مرزهای غربی در مرتبه بعدی اهمیت به لحاظ مسیر ورود رطوبت به ایران قرار دارند.

ایران, ترسالی, خشکسالی, شاخص استانداردشده z, واگرایی شار رطوبت