زینب محمدی - دکترای اقلیم شناسی سینوپتیک، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران
حسن لشکری - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران

اگرچه بارش در هر اقلیمی از اهمیت اساسی برخوردار است، در اقلیمهای خشک نقشی حیاتی در زندگی انسانها پیدا میکند. نوار جنوبی کشور ایران در همجواری دو سامانه اقلیمی مهم قرار دارد که آرایش مکانی و ساختار دینامیکی آنها الگو، شدت، و گستره بارشها را تعیین میکند. بررسی انجامشده بر روی نقشه ترازهای زیرین، میانی، و بالایی وردسپهر به صورت چشمی و استفاده از تحلیل عاملی نشان داد که در همه روزهای بارشی، در دو ترسالی شدید، منطقه پرفشار عربستان جابهجایی شرقسوی قابل توجه داشته و در نمونههای فراگیر در شرق طول ۵۵ درجه شرقی قرار داشته است. مهمترین منبع رطوبتی در همه سامانههای بارشی در لایه وردسپهر زیرین دریاهای عرب و عمان هست؛ این رطوبت از طریق جریانات شرقی گردش واچرخندی پرفشار عربستان به درون سامانه سودانی و سپس در امتداد زبانه کمفشار بر روی منطقه منتقل شده است. درصورتیکه در لایه میانی وردسپهر این رطوبت بهصورت شاخهای از جریانات شرقی منطقه TICZ به جلوی ناوه مدیترانهای که در این شرایط تا جنوب عرض ۱۵ درجه شمالی گسترش دارد فرارفت میشود. مناسبترین موقعیت رودباد جنبحارهای برای تشدید ناپایداریهای لایه زیرین محدودهای بین مصر تا غرب خلیجفارس است که هسته مرکزی رودباد در جنوب اردن استقرار مییابد.

الگوی همدید, ترسالی, پرفشار جنبحارهای عربستان, جنوب و جنوب غرب ایران, رودباد جنبحارهای, کمفشار سودانی