زهرا حجتی - دانشجوی دکتری گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان
سید ابوالفضل مسعودیان - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان

در این پژوهش برای واکاوی نقش نوسان شمالگان در فراوانی روزهای همراه با رخداد بارش در ایران از دادههای روزانه بارش GPCC، دادههای روزانه نوسان شمالگان از مرکز پیشبینی آب و هوایی نوا و دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل ۷۰۰ هکتوپاسکال از پایگاه دادههای مرکز ملی پیشبینی محیطی- مرکز ملی پژوهشهای جوی طی بازه زمانی ۱۳۶۷-۱۳۹۱ استفاده شد. نخست، برای بررسی نقش نوسان شمالگان بر روی فراوانی رخداد بارش، از آماره خی دو و سپس از آزمون همبستگی تاخیری برای یافتن بیشترین همبستگی میان این دو پارامتر استفاده شد. با استفاده از تاخیر زمانی، فراوانی روزهای همراه بارش از آبان تا اردیبهشت هنگام برقراری نمایه مثبت و منفی نوسان شمالگان بررسی شد. نتایج نشان داد که احتمال رخداد بارش هنگام نمایه مثبت شمالگان بیشترین است. نقشههای میانگین ارتفاع تراز ۷۰۰ هکتوپاسکال هنگام برقراری نمایه مثبت شمالگان نشان میدهد که شیو شدید فشار در شرق اقیانوس اطلس حاصل کاهش شدید فشار کمفشار قطبی و افزایش گستره نصفالنهاری پرفشار جنبحاره در حوالی نصفالنهار گرینویچ به طرف عرضهای بالاتر سبب میشود تا ناوه کمعمقی بر روی شرق دریای مدیترانه بهوجود آید که همراه جریانات شمالسو شرایط پویشی برای ایجاد سامانه کمفشار شرق دریای مدیترانه بهوجود میآورد.

ایران, رخداد بارش, فراوانی, نوسان شمالگان, همبستگی تاخیری