حسام احمدی بیرگانی - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

روش منشایابی یا انگشتنگاری رسوب با استفاده از حل معادلات تابع هدف یا مدل ترکیبی، برخلاف مدلهای رایج فرسایش و رسوب در دنیا، نتایج قابل قبولتری با عدمقطعیت پایینتری از میزان تولید رسوب ارائه میدهد. الحاقیات و پیوستهای موجود به این تابع ضرایب تصحیحی هستند که شامل ضریب تصحیح ماده آلی، اندازه ذرات، و وزن تشخیصی ردیاباند و از این ضرایب، بدون هیچگونه توجیه و ضرورتی، در بیشتر پژوهشها استفاده میشود. در تحقیق پیش رو اهمیت وجودی این ضرایب تصحیح در خصوص منشایابی تپههای ماسهای غرب دریاچه ارومیه در واحدهای ژئومورفولوژی/ سنگشناسی بررسی شده است. نتایج این تحقیق نشان داد سهم منابع رسوب قبل از اعمال ضرایب تصحیح، پهنه هموار ماسهای (Qmf) به میزان ۷۶/۴۷درصد و مخروطافکنهها و پادگانههای آبرفتی (Qt) به میزان ۲۴/۵۲درصد است؛ درصورتیکه بعد از اعمال ضرایب تصحیح مناطق منشا به مخروطهافکنه سنگریزهای کوهرفتی (Qf) به میزان ۵۰/۶۷درصد و شیل نازک لایه همراه آهک دولومیتی ضخیم (Klshi) به میزان ۵۰/۳۲درصد تغییر یافته است. لذا، اگر از ضرایب تصحیح موجود در تابع هدف بهدرستی و با دلیل علمی استفاده نشود، نهتنها ممکن است سهم منابع احتمالی تولیدکننده رسوب بیشتر یا کمتر برآورد شود، بلکه منابع تولید رسوب تغییر یابد و با منابع دیگر جای گزین شود.

تپه های ماسه ای, دریاچه ارومیه, ضرایب تصحیح, منشایابی رسوب