بررسی تغییرات فرهنگی منطقه زرندیه از دوره مس و سنگ تا دوران اسلامی، بر اساس نتایج بررسی باستان شناختی

زرندیه در استان مرکزی و در حاشیه­ ی شمال غربی فلات مرکزی قرار دارد. این منطقه تا اواخر دهه­ ی ۱۳۸۰ خورشیدی از نظر پژوهش­ های باستان­شناختی منطقه ­ای تقریبا کم ­شناخته بود. در سال۱۳۸۷ بررسی این شهرستان با هدف شناسایی مکان­ های باستانی، شناسایی عوامل تاثیرگذار در شکل­گیری استقرارها و برهمکنش­ های فرهنگی با مناطق هم­جوار صورت گرفت. تعداد، نوع و وسعت محوطه ­ها، ارتباط زمانی و مکانی بین استقرارها، بسط و گسست استقرارها در دوران مختلف از جمله پرسش های بنیادین این برنامه­ی میدانی بود. در نتیجه­ی این بررسی که هم دشت و هم مناطق کوهستانی را در بر می­ گرفت، ۹۹ اثر تاریخی که به دوره­ی مس و سنگ تا دوران اسلامی متاخر قابل تاریخ گذاری هستند، شناسایی گردید. این آثار شامل محوطه ­های بزرگ، تپه، مسجد، امامزاده، پل، آب انبار، یخچال، کاروانسرا، قلعه، حمام و کبوترخانه است که هم در دشت زرندیه و هم در دامنه­ های کوه خرقان کشف شدند. قدمت کهن­ترین استقرارهای شناسایی شده به دوره­ی مس و سنگ می­رسد. محوطه­ هایی از دوران مفرغ و آهن نیز شناسایی گردید. در دوران تاریخی تعداد محوطه ­ها کاهش می­یابد. با این حال بیشترین فراوانی آثار به دوران اسلامی تعلق دارد. در دوران اسلامی با ایجاد شهر و روستاهای بزرگ و کوچک و همچنین با ساخت بناهای مختلف با کاربری­ های متفاوت مواجه هستیم. بررسی صورت گرفته نشان می­ دهد که آثار شناسایی شده عمدتا در دشت شکل گرفته­ اند. 

Keywords:

زرندیه , استقرار , بررسی باستان شناختی , فلات مرکزی , استان مرکزی