مهدی رازانی - استادیار گروه مرمت آثار تاریخی و باستان سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
نسرین داداش زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

مرمت بقایای معماری بعد از کاوش­های­ باستان­شناسی از مسائل مهم موردتوجه باستان­شناسان و مرمتگران آثار تاریخی است، مواجهه آثار کاوش شده و از زیر خاک بیرون آمده با شرایط خرد اقلیم جدید ( که دارای نوسانات رطوبتی و برودتی متفاوتی از قبل است) موجب تغییر تعادل  مصالح معماری و تخریب زودرس آن می گردد، این امر به­ویژه در شمال و شمال غربی کشور باعث تسریع فرآیند تخریب آن ها می­گردد. ازجمله روش­های کاهش فرآیند تخریب ایزوله سازی بقایای معماری با ملاط ­های سازگار باشد. در این تحقیق برای بهینه­سازی ملاط های پایه آهکی از پوزولان­های طبیعی شامل: خاکسترهای پوسته برنج، فضولات حیوانی ­و چوب استفاده گردید و از ترکیب این مواد با خمیر آهک ۶ رده­ ملاط های آهک -پوزولانی تهیه شد. در ادامه باهدف تعیین نمونه منتخب از لحاظ دوام و استقامت در مقابل چرخه­های طبیعی، از آزمون­های پیرسازی تسریعی(شامل چرخه های تر و خشک شدن، حمله نمک­ها و چرخه­های مبنی بر انجماد و یخ گشایی) و مقایسه خواص فیزیکی(چگالی، جذب آب ، تخلخل) برای کلیه رده­های ملاط استفاده گردید. نتایج نشان داد ملاط­های دارای پوزولان خاکستر فضولات حیوانی در مقابل چرخه­های پیرسازی و سایر آزمایش های فیزیکی مقاومت بهتری دارند؛ درنهایت با آنالیزهای XRD و XRF عناصر تشکیل دهنده پوزولان­ها و فازهای تشکیل شده در ملاط منتخب مشخص گردید.

ملاط پایه آهکی, پوزولان, خاکستر پوسته برنج, خاکستر فضولات حیوانی, خاکستر چوب, بقایای معماری