ابراهیم استارمی

ادبیات نمایشی که ریشه آن به پنج قرن قبل از میلاد مسیح بر میگردد، در کنار ادبیات روایی و غنایی یکی از شاخههای اصلی ادبیات محسوب میشود که از زمان ارسطو، فیلسوف بزرگ یونان، تا قرن هیجدهم میلادی به دو ژانر اصلی تراژدی و کمدی تقسیم شد. یکی از مشهورترین نمایشنامههای جهان، بیشک «ادیپ شهریار» اثر سوفکلس است که بهترین نمونه یک تئاتر ارسطویی محسوب میشود. اساس این نمایشنامه بر پیرنگ استوار است و شالوده آن در حقیقت نمایش اراده و عزم شخصیت اصلی آن در یک مناقشه دراماتیک است. هدف این شیوه نمایشنامه نویسی تزکیه احساس است که به وسیله استغراق و برانگیختن حس همدردی و ترس در تماشاگر ایجاد میشود. اینچنین تاثیری، زمانی در تماشاگر ایجاد میشود که قهرمان نمایشنامه با توجه به شخصیت متعادل خود، بر اثر اشتباه و خسران به بدبختی دچار شود. از اصول دیگر این نوع تئاتر وجود وحدت سهگانه: وحدت پیرنگ، مکان و زمان است، پنج و یا سه پرده نمایش و سه قسمت مهم آن (لحظه اولین هیجان، لحظه غمانگیز و لحظه آخرین هیجان) است. نقطه اوج نمایشنامه بههمراه بازشناخت، پری پتی و لحظه پایان هیجان، از دیگر خصوصیات برجسته ی تئاتر ارسطویی محسوب میشوند. این مقاله با استناد به نمایشنامه «ادیپ شهریار» مبانی تئاتر ارسطویی را که بر گرفته از کتاب «فن شاعری» است، به تفصیل توضیح می دهد تا دیدگاه ارسطو در مورد ادبیات نمایشی مشخص گردد و خواننده برداشتی جامع راجع به خصوصیات این نوع تئاتر و تاثیر آن برتماشاگر پیدا کند.

اراده و تصمیم, استغراق, پیرنگ, تراژدی, تئاتر ارسطویی, وحدت سهگانه