عباس نجاتی - دانشگاه شاهد
سید اسماعیل موسوی - دانشگاه شاهد
حشمت امیدی - دانشگاه شاهد

به منظور ارزیابی اثر روش های مختلف شکست خواب بر شاخص های جوانه زنی و رشد گیاه کرچک (Ricinus communis L.) آزمایشی در سال ۹۴ به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه شاهد اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل خراش دهی در چهار سطح (شاهد ، حذف کارونکل با تیغه برش استاندارد، خراش دهی شیمیایی با اسید سولفوریک ۹۸ درصد با غلظت ۳ مولار به مدت ۵ دقیقه و خراش دهی فیزیکی یا مکانیکی با کاغذ سنباده و تیغه استاندارد) و پرایمینگ در پنج سطح (شاهد، تیمار بذر با محلول نیترات پتاسیم ۱۵/۰ درصد به مدت ۲۴ ساعت، آب داغ ۷۰ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه، محلول جیبرلیک اسید ۳۰۰ پی پی ام به مدت ۲۴ ساعت و سرما دهی مرطوب در آب سرد به مدت ۲۴ ساعت) بودند نتایج این مطالعه نشان داد اثر متقابل پرایمینگ و خراش دهی بر طول ریشه چه و تعداد گیاهچه نرمال و اثر خراش دهی بر صفات مورد مطالعه دیگر معنی-داری بود. بیشترین درصد جوانه زنی و کمترین میانگین مدت زمان جوانه زنی در تیمار حذف کارونکل حاصل شد که نشان می دهد هر چه در صد جوانه زنی افزایش می یابد، مدت زمان لازم برای جوانه زنی کاهش می یابد. شاخص های طول ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، وزن تر گیاهچه و شاخص وزنی بنیه بذر نیز در تیمار حذف کارونکل نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان دادند. به-طور کلی می توان نتیجه گرفت در این گیاه، زائده کارونکل مهمترین عامل در جلوگیری از جوانه زنی و رشد این گیاه به شمار می رود و با حذف آن همه شاخص ها به طور قابل توجهی افزایش می یابند.

آب داغ, پتاسیم نیترات, جیبرلیک اسید, درصد جوانه زنی, کارونکل