رضا خیر الدین - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
ابراهیم دلایی میلان - کارشناس ارشد شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

هر پژوهشی مستلزم تعیین روشی علمی به عنوان نقشه­ هدایتگر آن است. قلمروی رشته­ شهرسازی و ماهیت میان رشته ای آن ایجاب می­کند که انتخاب روش تحقیقی مناسب و علمی برای تکمیل فرایند پژوهش­های این حوزه مطالعاتی و به دنبال آن، تکمیل فرایند برنامه­ریزی، طراحی و مدیریتی در حوزه­های امور شهری امری ضروری به نظر برسد. این مقاله با هدف شناخت ابعاد ساختاری و محتوایی روش­شناسی پژوهش در بستر مطالعات شهرسازی درصدد پاسخ به این پرسش است که پارادایم، رویکرد، روش و تکنیک­های رایج در مطالعات شهرسازی، از نظر ساختاری و محتوایی بر چه اساس و پایه ای استوار است؟ ابعاد مغفول در این فرایند و رویکردهای پاسخده کدم اند؟         تحقیق با رویکردی کیفی و با تکیه بر روش تحلیل محتوا روش­شناسی پژوهش در ۳۰۰ پایان­نامه رشته شهرسازی دانشگاه علم­ و­ صنعت ایران را بررسی و تحلیل می­کند. روش تحقیق پایان­نامه­های مورد بررسی، در چهار سطح پارادایم، روش­شناسی، روش و تکنیک مورد واکاوی قرار می­گیرد. نتایج پژوهش افزون بر بازشناسی اطلاعات کمی و ویژگی­های کیفی خاص در فرایند روش­شناسی، به ابعاد مغفولی از قبیل ضعف ساختاری، فقر محتوایی و کم توجهی به اخلاق پژوهش ختم می­شود. در انتها رویکردهای پاسخده در راستای رفع مشکلات و ابعاد مغفول، بر راهبردهای آموزشی با هدف شناخت و اصلاح تاکید می­شود.

روش شناسی پژوهش, تحلیل محتوا, پایان نامه های شهرسازی, سطوح پژوهش, مطالعات شهری