حمیدرضا عیسوند - استادیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
محسن نصیری - مربی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران
حسن مداح عارفی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران
علی اشرف جعفری - استاد، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران

بذرهای موجود در بانک ژن به دلیل تبادل جهت مصارف مختلف و همچنین فرسودگی ناشی از مدت زمان ذخیره سازی، نیاز به احیاء دوره ای دارند. درصورت عدم احیاء به موقع، دستیابی به مزایای بالقوه سرمایه گذاری زیربنایی در نگهداری ژرم پلاسم به روش برون رویشگاهی (ex situ) ممکن نخواهد بود. پیش بینی طول عمر بذرها بر پایه معادله  قوه نامیه بذر استوار است. این معادله دارای چهار ضریب می باشد که برای هر گونه اختصاصی هستند. هدف این تحقیق تعیین ضرایب معادله قوه نامیه و استفاده از آنها برای پیش بینی مدت مفید نگهداری بذر و در نتیجه برآورد زمان تکثیر و احیاء بذر گونه های مهم دارویی شامل دو گونه آویشن (T. daenensis Thymus fedtschenkoi,)، دو گونه نعناع (Mentha pulegium, M. longifolia)، یک گونه مریم گلی (Salvia virgata) و یک گونه مریم نخودی (Teucrium polium) بود. ابتدا بذرها در سه محیط با رطوبت نسبی ۲۰، ۴۰ و ۶۰ درصد به تعادل رطوبتی رسیدند و درصد رطوبت آنها اندازه گیری شد. این بذرها در پاکتهای نایلونی مهر و موم شده و در دماهای ۳۰، ۳۵ و ۴۰ درجه سانتی گراد نگهداری شدند. به فواصل یک ماه از آنها تست جوانه زنی با سه تکرار به عمل آمد. داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل برای برآورد ضرایب معادله قوه نامیه (KE، Cw، CH، CQ) مورد استفاده قرار گرفتند. بیشینه و کمینه طول عمر برآورد شده به ترتیب در گونه های T. fedtschenkoi وM. pulegium  مشاهده شد. در صورتی که قوه نامیه اولیه این نمونه ها در بدو ورود به بانک ژن ۱۰۰ درصد باشد و با رطوبت هشت درصد در شرایط کلکسیون  فعال (دمای ۵ درجه سانتی گراد) نگهداری شوند به ترتیب ۲۴۱ سال بعد برای احیا بذر T. fedtschenkoi و ۲۲ سال بعد برایM. pulegium  باید اقدام شود. ضریب KE برای گونه های T. daenensis، T. fedtschenkoi، M. pulegium، M. longifolia، S. virgata و T. polium به ترتیب ۱۴/۵، ۱۸/۷، ۳۱۲/۴، ۰۶/۴، ۲۹/۴ و ۷۲/۴ بدست آمد که براساس آنها می توان زمان مناسب احیاء بذر در این گونه ها را برآورد نمود.

آویشن, بانک ژن, طول عمر بذر, گیاهان دارویی, مریم گلی, مریم نخودی, نعناع