جواد فتاحی مقدم - دانشیار، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران
سیده الهام سیدقاسمی - کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران
طاهره رییسی - استادیار پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران

در ایران که مصرف سرانه مرکبات به صورت تازه خوری بالا است (متوسط ۴۵ کیلوگرم) نیاز به ایجاد و معرفی ارقام جدید با ویژگی های کیفی مطلوب به صورت مستمر است. در این پژوهش ویژگی های فیزیکو شیمیایی و ارگانولپتیک میوه ی نارنگی جهانگیر حاصل تلاقی نارنگی کلمانتین (والد ماده) و پرتقال سالوستیانا (والد نر) (Citrus clementina Hort. ex Tanaka × C. sinensis (L.) Osbeck cv. Salustiana) در مقایسه با نارنگی کلمانتین (Citrus clementina Hort. ex Tanaka) به عنوان شاهد روی پایه نارنج طی دو سال آخر منتج به معرفی رقم در قالب طرح کاملا تصادفی مطالعه شد. ویژگی های فیزیکو شیمیایی و ارگانولپتیک میوه ها در زمان برداشت و به فواصل زمانی ۲۰ و ۴۰ روز از سردخانه (دمای ۵ درجه سلسیوس، رطوبت ۸۵ درصد) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد اندازه میوه (طول و دو قطر)، وزن، میانگین قطرهای حسابی، هندسی، معادل و هم ساز، مساحت رویه، حجم واقعی، ضریب کرویت و سطح جانبی نارنگی جهانگیر به طور معنی داری بیش تر از کلمانتین بود. نارنگی جهانگیر مقادیر بالاتری L*، a*، b*، hue و C نسبت به شاهد کلمانتین داشت لیکن شاخص های a* و CCI جهانگیر کم تر بود. نارنگی جهانگیر پوست گیری آسان تر و تعداد بذر مشابه کلمانتین داشت. کاهش وزن میوه جهانگیر طی نگهداری کم تر از کلمانتین بود. میزان مواد جامد محلول (TSS) میوه جهانگیر در زمان برداشت و طی نگهداری بالاتر از کلمانتین بود. بعلاوه میزان اسیدیته کل (TA) (۳۴/۰ درصد) میوه جهانگیر نیز کم تر از میوه کلمانتین (۴۵/۰ درصد) بود. نسبت TSS به TA در نارنگی جهانگیر خیلی بالاتر (۲۵/۴۴) از کلمانتین (۱۶/۲۶) مشاهده شد. درصد عصاره میوه جهانگیر با ۸۷/۴۴ درصد بالاتر از کلمانتین با ۱۲/۴۰ و شاخص تکنولوژی نیز به ترتیب ۴۵/۶ و ۶۷/۴ بود. ظرفیت آنتی اکسیدانی گوشت میوه طی نگهداری کاهش یافت. میزان آسکوربیک اسید در جهانگیرکم تر از شاهد ولی میزان فنل گوشت بالاتر (۴۳/۰ میلی گرم در گرم) از کلمانتین (۴/۰ میلی گرم در گرم) بود. آنالیز مولفه اصلی نشان داد عمده نمونه های جهانگیر در قسمت چپ نمودار بودند که ویژگی هایی چون طعم، شیرینی، ظاهر خوب پوست و گوشت و پذیرش کلی میوه در این ناحیه غالب بود و مورد پذیرش بیش تری از سوی ارزیابان حسی واقع شد.

آزادسازی رقم, ارزش غذایی, انبارمانی, کیفیت میوه