منیرالسادات پورطولمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

قاعده «بسیط الحقیقه کل الاشیاء و لیس بشیء منها» ثابت می کند که واجب الوجود از آنجایی که بسیط الحقیقه است، واجد کمالات و جهات وجودی تمام اشیا و فاقد حدود، تعینات و نقایص آنهاست. این قاعده نخستین بار توسط صدرالمتالهین شیرازی به صورت برهانی بیان شده است. مقاله حاضر، نخست به توضیح و تبیین و تحلیل منطقی این قاعده می پردازد و در باره حدود موضوع و محمول و نوع حمل در آن به بحث می نشیند و پس از تحلیل منطقی برهان اثباتی آن، نشان می دهد که صدرالمتالهین در تدوین این قاعده در چهار محور زیر از آراء عرفا متاثر بوده است: الف) وحدت شخصی وجود؛ ب) ظهور اتم و اعلای اشیا در عالم اسما و صفات حق تعالی؛ ج) اعیان ثابته؛ د) تعبیر اجمال در عین تفصیل و تفصیل در عین اجمال. در نهایت این نتیجه حاصل می شود که نیل تام به حقیقت این قاعده به نیروی تفکر فلسفی در کنار شهود عرفانی امکان پذیر بوده است.

بسیط الحقیقه, وحدت و کثرت, اجمال و تفصیل, وحدت شخصی وجود, تشکیک در مظاهر