ابوالقاسم رییسی نافچی - Department of Management Media, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran
ابوالفضل دانایی - Department of Management Media, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran
سید محمد زرگر - Department of Management Media, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran

مقدمه: رویکرد انتقادی نسبت به محتوای رسانه ها بین قشر نوجوان و جوان اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش به تدوین و اعتباریابی ابزاری برای سنجش سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در دانش آموزان دوره متوسطه دوم مدارس شهر تهران پرداخته شده است. مواد و روش: در این مطالعه روش شناختی، جامعه آماری آن دانش آموزان مقاطع دوم دوره متوسطه بود. گویه های پرسشنامه توسط تیم تحقیق و با استفاده از مرور ادبیات علمی و نظر متخصصصان تعیین شده (۲۴ گویه) و سپس روایی (محتوایی و سازه) و پایایی (محاسبه آلفای کرونباخ) آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. ۲۱۵ نفر براری تحلیل عاملی اکتشافی و ۲۰۰ نفر برای تحلیل عاملی تاییدی  در مطالعه شرکت داده شدند. روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم خوشه بود. یافته ها: نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی برای همه ۲۴ گویه بالاتر از مقدار قابل قبول بود. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که این ابزار دارای سه عامل کاملا متمایز تحت عناوین «تشخیص تاثیر محتوای رسانه بر سلامت»، «تحلیل انتقادی محتوای مرتبط با سلامت در رسانه» و «واکنش انتقادی نسبت به محتوای رسانه» است. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که همه گویه ها بالای ۰/۳ بار عاملی داشتند و شاخص های نیکویی برازش نیز نشان داد که ابزار اصلاح شده، برازش مناسبی با داده های جامعه آماری داشته و از پایایی مناسبی (۰/۷۸) برخوردار است. نسخه نهایی پرسشنامه با ۲۲ گویه مورد تایید قرار گرفت. میزان سواد سلامت رسانه ای در نوجوانان شرکت کننده در مطالعه ۴۳/۳ از ۱۰۰ به دست آمد. نتیجه گیری: با استفاده از این ابزار روا و پایا،  سواد سلامت رسانه ای در نوجوانان قابل ارزیابی است.

Media literacy, health literacy, critical approach, سواد رسانه ای, سواد سلامت, رویکرد انتقادی