محمد رضا روستانژاد - دانشجوی دکترای گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، پردیس دانشگاه فردوسی مشهد
محمد بنایان اول - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
غلامعلی گزانچیان - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و میزان آب آبیاری بر خصوصیات رشدی و عملکرد گیاه دارویی اسفرزه، آزمایشی در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی سرخس صورت گرفت. آزمایش به صورت کرت های نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد. تیمارهای شامل چهار سطح آبیاری ۱۰۰، ۸۰، ۶۰ و ۴۰ درصد نیاز آبی در کرت های افقی و چهار تاریخ کاشت ۱۵ اسفند، ۱ فروردین، ۱۵ فروردین و ۳۰ فروردین در کرت های عمودی قرار گرفتند. نتایج شاخص های رشد نشان داد حداکثر شاخص سطح برگ (به ترتیب ۴/۳ و ۳/۳)، سرعت رشد محصول (۱۲/۲۲ و ۱۸/۲۲ گرم بر مترمربع در روز) و تجمع ماده خشک (۹/۴۴۴ و ۴/۴۴۵ گرم در مترمربع) در تیمار ۱۰۰ و ۸۰ درصد نیاز آبی به دست آمد. همچنین حداکثر شاخص سطح برگ (۲ و ۸۶/۱) در تاریخ های کاشت ۳۰ و ۱۵ فروردین، حداکثر سرعت رشد محصول (۱۴ و ۱۴ گرم بر مترمربع در روز) و تجمع ماده خشک (۲۷۰ و ۳/۲۶۱ گرم بر مترمربع) نیز در تیمارهای ۱ فروردین و ۱۵ اسفند به دست آمد. نتایج نشان داد بیشترین تعداد دانه در بوته (۳۶/۱۲۱۰ عدد)، عملکرد دانه (۴/۱۸۹۱ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (۸/۵۶۰۷ کیلوگرم در هکتار)، تعداد سنبله در بوته (۶۷/۲۹ عدد) و وزن هزاردانه (۰۵/۲ گرم) در تیمار ۸۰ درصد نیاز آبی و تاریخ کاشت ۱ فروردین حاصل شد. بیشترین شاخص برداشت (۴/۳۶ درصد) در تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی و تاریخ کاشت ۱۵ اسفند به دست آمد. با توجه به نتایج حاصله، بهترین تاریخ کاشت و سطح آبیاری جهت نیل به حداکثر عملکرد و حفظ منابع آبی در منطقه سرخس به ترتیب ۱ فروردین و ۸۰ درصد نیاز آبی بود.

سرعت رشد محصول, شاخص برداشت, عملکرد بیولوژیک, نیاز آبی