یحی عبدالکریم نیسی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان ایران
محمد ابراهیم عفیفی - استادیار، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
مرضیه موغلی - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

یکی از مشکلات زیست محیطی، شاخص آلودگی هواست که مهم ترین شاخص آن، حجم ذرات معلق موجود در جو است و در شهرهای جنوبی و غربی کشور در سال های اخیر افزایش محسوسی یافته است. تحقیق حاضر باهدف، پایش تغییرات کاربری اراضی به علت ریز گردها در سه دهه گذشته با استفاده از سنجش ازدور و CA-Markov در شهر اهواز انجام شد. روش تحقیق تحلیلی_میدانی بود. پس از انجام مطالعات اولیه و تهیه تصاویر ماهواره ای مناسب، با مقادیر مختلف نمونه های تعلیمی و با توجه به برداشت های زمینی، تحلیل و ارزیابی شد. تصاویر مورداستفاده، به ترتیب تصاویر ماهواره لندست ۷ ، ۵ و ۸ سال های ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ بوده است. طبقه بندی به روش شبکه عصبی مصنوعی انجام و میزان صحت طبقه بندی ارزیابی و با استفاده از مدل CA-Markov نقشه پیش بینی محدوده مطالعاتی آماده شد. نتایج طبقه بندی نشان داد اراضی ساخته شده سال ۲۰۰۰ از ۳۴/۱۰۶۳۷ به ۷۶/۱۰۹۲۵ هکتار در سال ۲۰۱۰ رسیده و ۴۲/۲۸۸ هکتار مساحت آن افزایش یافته است. فضای سبز در سال‎های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ از ۴۱/۱۲۷۵ هکتار به ۹۹/۱۲۷۹ رسیده یعنی ۴/۵۸ هکتار افزایش مساحت داشته که علت آن کاشت درختان دست کاشت در طی این سال ها جهت مقابله با ریز گردها بوده است. این تغییرات از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ روند کاهشی داشته و تغییرات مساحت آن از ۹۹/۱۲۷۹ هکتار به ۴۹/۱۱۲۰ رسیده یعنی ۵۰/۱۵۹ کاهش مساحت داشته است. نتایج نشان می دهد رشد و توسعه مناطق مسکونی اهواز و تبدیل فضای سبز به مسکونی همواره مثبت بوده است به طوری که نقشه پیش بینی سال ۲۰۳۰ نیز گویای این مطلب است و پیش بینی شد مساحت اراضی ساخته شده در سال ۲۰۳۰ به ۸۴/۱۲۷۴۴ هکتار برسد. ضریب کاپا در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ به ترتیب ۸۷/۹۱، ۲۹/۹۳ و ۴۰/۹۵ به دست آمد. نتایج حاصل، نشان از بالا بودن ضریب کاپا و دقت کلی در تصاویر جدیدتر می باشد.

تغییرات کاربری اراضی, ریز گردها, سنجش ازدور, CA مارکوف